2 godzin temu
Rząd przygotowuje projekt nowelizacji prawa bankowego, który może całkowicie zmienić sposób funkcjonowania systemu finansowego. Banki oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe dostaną bezpośredni dostęp do rejestru PESEL. To będzie gigantyczna operacja mająca na celu masowe zamykanie kont bankowych klientów, ale nie wszystkich.
Fot. Shutterstock
Na polskich rachunkach bankowych „śpi” w tej chwili około 2,5 miliarda złotych należących do osób, które już nie żyją. Rząd przygotowuje rewolucyjne zmiany, które mają zakończyć epokę zapomnianych pieniędzy i ułatwić rodzinom dostęp do oszczędności zmarłych bliskich.
Do tej pory pieniądze zmarłych były w praktyce zamrożone w systemie bankowym przez lata, a czasem choćby dekady. Banki nie miały narzędzi do automatycznego sprawdzania statusu właścicieli rachunków, a spadkobiercy często nie wiedzieli, gdzie ich bliscy przechowywali swoje oszczędności. Portal Bankier.pl informuje, iż zgodnie z projektem banki będą obowiązane wystąpić do ministra adekwatnego do spraw informatyzacji o udostępnienie danych z rejestru PESEL umożliwiających ustalenie, czy właściciel rachunku żyje, a w przypadku jego śmierci – daty zgonu.
Jak będzie działał nowy system
Kluczową zmianą jest obowiązek weryfikacji rachunków, które pozostają nieaktywne przez pięć lat. Brak aktywności oznacza nie tylko brak przelewów czy wypłat, ale też brak logowania do bankowości elektronicznej czy choćby zwykłego sprawdzenia salda. Po upływie pięciu lat od wydania ostatniej dyspozycji bank będzie musiał pobrać dane z rejestru PESEL i sprawdzić, czy klient przez cały czas żyje.
Jeśli system wskaże datę zgonu, instytucja zamknie konto i rozpocznie procedury przekazywania pieniędzy uprawnionym spadkobiercom. To rozwiązanie ma ułatwić rodzinom dostęp do środków i wyeliminować ryzyko nieuprawnionych wypłat przez osoby trzecie, które mogłyby wykorzystać fakt, iż bank nie wie o śmierci właściciela konta.
Przepisy przewidują jednak istotne zabezpieczenia. jeżeli właściciel rachunku ma w danym banku inne aktywne konto, instytucja nie będzie musiała weryfikować statusu życia w rejestrze PESEL. To ochrona przed przypadkowym zamykaniem kont osób, które po prostu przestały korzystać z jednego z rachunków, ale przez cały czas są aktywnymi klientami banku. Zgodnie z propozycją Ministerstwa Finansów, jeżeli klient w danym banku miał więcej niż jeden rachunek, okres pięciu lat liczy się od ostatniej dyspozycji dotyczącej wszystkich kont tego klienta.
Koniec z wieloletnimi poszukiwaniami spadkobierców
Historia pana Marka z Krakowa, który trzy lata szukał oszczędności swojego ojca, stanie się przeszłością. W jego przypadku dopiero po licznych zapytaniach w różnych bankach udało się odnaleźć konto z 80 tysiącami złotych. Takie sytuacje są niestety typowe – spadkobiercy często muszą prowadzić długotrwałe poszukiwania, bo banki nie mogą ujawnić informacji bez dokumentów spadkowych, a rodziny nie wiedzą nawet, w którym banku zmarły miał swoje rachunki.
Nowe przepisy całkowicie zmienią tę sytuację. To bank sam zainicjuje procedurę weryfikacji i poinformuje o środkach. Regularna kontrola statusu właścicieli rachunków zwiększy przejrzystość systemu finansowego i radykalnie uprości procedury spadkowe. Spadkobiercy nie będą musieli już obdzwaniać dziesiątek banków w nadziei, iż trafią na adekwatną instytucję.
Do wypłaty pieniędzy przez cały czas będą potrzebne dokumenty spadkowe zgodnie z obowiązującym prawem, ale cały proces będzie znacznie szybszy, ponieważ banki od razu będą wiedziały, iż właściciel konta nie żyje. Dzięki temu miliardy złotych „uśpionych” w systemie finansowym w końcu trafią do rodzin i wrócą do obiegu gospodarczego.
Większe bezpieczeństwo i odciążenie banków
Nowe przepisy mają też odciążyć same banki, które do tej pory przez dziesięciolecia przechowywały dokumentację rachunków zmarłych klientów, nie mając możliwości ich zamknięcia. Automatyczna weryfikacja życia właścicieli kont zwiększy bezpieczeństwo całego systemu bankowego – banki zyskają skuteczne narzędzie do walki z oszustwami i zablokowane zostaną próby wyłudzania pieniędzy z kont osób zmarłych.
Z punktu widzenia całej gospodarki ważne jest przywrócenie do obiegu miliardów złotych, które dziś są praktycznie bezużyteczne. To element większego pakietu deregulacyjnego, który ma usprawnić działanie instytucji finansowych i uprościć biurokratyczne procedury. W czasach automatyzacji i nowoczesnych baz danych utrzymywanie rachunków zmarłych bez żadnej kontroli przestaje mieć sens ekonomiczny.
Kiedy zmiany wejdą w życie
Projekt nowelizacji prawa bankowego został przygotowany przez Ministerstwo Finansów i ma trafić na obrady Rady Ministrów. jeżeli proces legislacyjny przebiegnie sprawnie, przepisy mogą wejść w życie w drugiej połowie 2025 lub na początku 2026 roku. Banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe dostaną dodatkowy czas na dostosowanie swoich systemów informatycznych do automatycznej komunikacji z rejestrem PESEL.
Pierwsze weryfikacje życia klientów rozpoczną się więc najprawdopodobniej za rok lub półtora roku. Instytucje finansowe będą musiały zaktualizować swoje systemy IT, przeszkolić pracowników i wdrożyć nowe procedury zgodnie z wymogami nowych przepisów.
Co to oznacza dla ciebie
Jeśli regularnie korzystasz ze swojego konta – przelewasz pieniądze, logujesz się do bankowości elektronicznej, wypłacasz gotówkę lub choćby tylko sprawdzasz saldo – nie masz się czym martwić. Procedura dotyczy wyłącznie rachunków nieaktywnych przez pięć lat, czyli praktycznie zapomnianych przez właścicieli.
Warto jednak przestrzegać kilku zasad, które zwiększą bezpieczeństwo twoich finansów. Sprawdzaj wszystkie swoje konta co najmniej raz w roku, wykonuj symboliczną operację jak przelew czy sprawdzenie salda online, żeby konto zostało uznane za aktywne. jeżeli masz rachunki w kilku bankach i rzadko z nich korzystasz, rozważ konsolidację kont – lepiej ograniczyć ich liczbę niż ryzykować, iż któreś zostanie zapomniane.
Szczególnie istotne jest informowanie rodziny o wszystkich swoich rachunkach i lokatach. Im więcej kont posiadasz, tym większe ryzyko, iż któreś z nich zostanie zapomniane po twojej śmierci. Dla osób starszych warto zostawić rodzinie szczegółowe informacje o wszystkich kontach bankowych, numerach rachunków i hasłach do bankowości elektronicznej. Dzięki temu unikniesz sytuacji, w której oszczędności pozostaną na lata zamrożone w systemie.
Nowe przepisy to sygnał, iż polskie prawo bankowe nadąża za cyfrowymi możliwościami. Banki nie będą już biernymi strażnikami zapomnianych pieniędzy, ale aktywnie zadbają o to, by środki trafiły do właścicieli lub ich spadkobierców. Koniec epoki, w której tysiące kont pozostawało uśpionych przez dekady, a oszczędności ich właścicieli blokowały się w systemie finansowym bez żadnej kontroli.
Źródła: Bankier.pl, rząd.pl, Ministerstwo Finansów
