Do czego może prowadzić zmniejszenie aktywności fizycznej?

Tryb życia współczesnego człowieka jest coraz częściej pozbawiony codziennej dawki ruchu. Praca przed komputerem, poruszanie się samochodem, zmęczenie i brak wolnego czasu, to najczęstsze przyczyny takiego stanu. Jednak niedostateczny poziom aktywności fizycznej ma swoje negatywne konsekwencje. Dotyczą one nie tylko przybierania na wadze, ale także szeregu chorób i dolegliwości, które mogą dezorganizować codzienne życie. Jakie konsekwencje ma chroniczne unikanie aktywności fizycznej?

Bóle mięśni i kręgosłupa – czy mogą być spowodowane brakiem ruchu?

Jedną z dolegliwości, która stanowi w tej chwili bardzo powszechny problem są różnego rodzaju problemy z układem ruchu. Dotyczy to np. bólu mięśni, kręgosłupa czy stawów. Przyjmowanie niezdrowej dla ciała pozycji i pozostawanie w niej przez wiele godzin jest czynnikiem prowadzącym do rozwoju różnych nieprawidłowości, a choćby trwałych zmian. Długotrwałe unieruchomienie mięśni powoduje także ich sztywnienie i ograniczenie elastyczności, co z kolei utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Dlatego aktywność fizyczna stanowi zarówno profilaktykę, jak i metodę leczenia dolegliwości bólowych związanych z układem ruchu. Za najzdrowszy uważa się regularny, ale umiarkowany wysiłek. Warto dbać nie tylko o dodatkowe treningi, ale także ogólną ruchliwość w ciągu dnia – częstą zmianę pozycji podczas pracy, robienie przerw i wykonywanie prostych ćwiczeń pozwalających uniknąć przeciążenia kręgosłupa.

Należy pamiętać też, iż osoby, u których występują zmiany zwyrodnieniowe i inne poważne problemy zdrowotne, powinny poszukać informacji dotyczących rodzaju ruchu zalecanego w ich przypadku. Choroby stawów kolanowych, ból biodra, czy różne dolegliwości ze strony kręgosłupa mogą wymagać odpowiednio dobranych ćwiczeń.

Niedostateczny poziom aktywności fizycznej a masa ciała

Jednym z najszybciej widocznych efektów ograniczenia ruchu jest przybieranie na wadze. Niski poziom aktywności fizycznej spowalnia metabolizm i zmniejsza zapotrzebowanie energetyczne organizmu. Dlatego osoby, które na co dzień mało się ruszają, często mają bardzo duże skłonności do tycia, choćby pomimo spożywania stosunkowo niedużych ilości jedzenia.

Rozwój nadwagi i otyłości jest nie tylko skutkiem, ale też wtórną przyczyną ograniczenia aktywności fizycznej. U takich osób, na skutek przeciążenia układu ruchu rozwijają się różne dolegliwości bólowe i zwyrodnienia stawów. Stopniowo pogarszająca się mobilność dodatkowo nasila tendencję do gromadzenia nadmiernych kilogramów.

Zbyt duża masa ciała jest problemem nie tylko estetycznym, ale również zdrowotnym. Nadwaga i otyłość to czynniki ryzyka wielu chorób. Taki stan bezpośrednio wiąże się z obniżeniem spodziewanej długości życia.

Przekonaj się również co to jest miopatia i jakie są jej przyczyny?

Wpływ braku ruchu na wzrost ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego

Osoby, które nie wykazują odpowiedniego poziomu codziennej aktywności fizycznej, częściej doświadczają także problemów kardiologicznych. Codzienna dawka ruchu ma wpływ na parametry takie jak:

• ciśnienie krwi,
• gospodarka lipidowa,
• spoczynkowa i wysiłkowa częstość pracy serca,
• wysiłkowy próg niedokrwienia,
• kurczliwość mięśnia sercowego.

Podejmowanie regularnej aktywności fizycznej sprawiają, iż serce pracuje wolniej i bardziej ekonomicznie, co sprawia, iż w czasie wysiłku jest zdolne do intensywniejszej pracy. Ruch jest też czynnikiem, o pozytywnym wpłynie na funkcjonowanie śródbłonka naczyniowego. Dzięki temu stanowi skuteczną profilaktykę miażdżycy.

Niska aktywność fizyczna sprzyja także powstawaniu żylaków i zakrzepów. Dlatego osoby spędzające długie godziny w jednej pozycji, są szczególnie narażone na ryzyko zakrzepicy żył głębokich, która w skrajnych przypadkach może prowadzić do zatorowości płucnej.

Choroby układu sercowo-naczyniowego są dziś główną przyczyną śmierci. Dlatego wszystkie działania, które mają na celu profilaktykę takich schorzeń, powinny być szczególnie wysoko cenione.

Niski poziom aktywności fizycznej a cukrzyca

Związek pomiędzy zaburzeniami gospodarki węglowodanowej a nadwagą i otyłością, jest faktem bardzo dobrze znanym. Jednak zwiększanie ryzyka rozwoju cukrzycy u osób o niskim poziomie aktywności fizycznej, obejmuje kilka mechanizmów. Przede wszystkim brak ruchu ma związek ze wzrostem oporności tkanek na insulinę, co prowadzi do pogorszenia tolerancji glukozy, insulinooporności oraz cukrzycy typu drugiego.

Ta choroba rozwija się zwykle przez dość długi czas, stopniowo powodując coraz bardziej poważne problemy zdrowotne. Cukrzyca znacząco zwiększa ryzyko rozwoju chorób serca, do jej powikłań można też zaliczyć retinopatię, nefropatie czy stopę cukrzycową, która często wiąże się z koniecznością amputacji. Regularna aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy choćby o 50%. jeżeli nie istnieją przeciwwskazania, to ruch może być także ważnym elementem terapii zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

Czy brak ruchu może być przyczyną nowotworu?

W ostatnim czasie można zauważyć ogromny wzrost zapadalności na choroby nowotworowe. Taki stan może mieć wiele przyczyn – duże znaczenie ma zwiększanie się średniej długości życia i starzenie społeczeństwa, częstsze rozpoznania mają też prawdopodobnie związek ze sprawniejszą i dokładniejszą diagnostyką. Jednak wśród czynników ryzyka rozwoju chorób nowotworowych wymienia się także te, związane ze stylem życia. Należy do nich głównie dieta i aktywność fizyczna.

Uważa się, iż wpływ ruchu na rozwój nowotworów można określić jako:

• Pewny – w przypadku raka jelita grubego, raka piersi, raka endometrium.
• Ewentualny – w przypadku raka płuc, raka prostaty, raka jajnika.
• Niepewny w przypadku raka trzustki i raka nerki. Niepewność ta wynika głównie z niedostatecznej ilości badań, jednak istnieją pojedyncze doniesienia sugerujące takie oddziaływanie.

Mechanizmami, które sprawiają, iż ruch może chronić przed rozwojem nowotworów, jest aktywność hormonów regulujących procesy biologiczne – przede wszystkim insuliny. Ważnym mechanizmem jest także stymulacja układu odpornościowego.

Aktywność fizyczna a sfera psychiczna

Nie sposób również nie zauważyć, iż w ostatnich dekadach nastąpił także znaczący wzrost problemów natury emocjonalnej, mówi się choćby o epidemii depresji. Według prognoz Światowej Organizacji Zdrowia, do 2030 roku depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie.

Istnieje związek pomiędzy aktywnością fizyczną a stanem psychicznym. Ruch może być czynnikiem zwiększającym odporność na stres, łagodzącym lęki, uważa się też, iż może zmniejszać ryzyko rozwoju depresji. Jest to też zależność obustronna – osoby cierpiące na depresję i zaburzenia lękowe mają mniejszy poziom motywacji i chęci do podejmowania regularnej aktywności fizycznej. Są więc one bardziej zagrożeni rozwojem wspomnianych już wyżej chorób związanych z brakiem ruchu.

Jak widać ograniczenie aktywności fizycznej ma ogromny wpływ na zdrowie. Dotyczy to zarówno rozwoju chorób przewlekłych, jak i obniżenia jakości życia. Brak ruchu jest też przyczyną zwiększonej śmiertelności np. z powodu problemów kardiologicznych, czy chorób nowotworowych. Aktywność fizyczna jest bezpłatnym i dostępnym niemal dla wszystkich sposobem na poprawę swojego stanu zdrowia i samopoczucia.

Bibliografia:

1. Drygas W i wsp. Niedostateczny poziom aktywności fizycznej w Polsce jako zagrożenie i wyzwanie dla zdrowia publicznego. Raport Komitetu Zdrowia Publicznego Polskiej Akademii Nauk. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny 2021.
2. Błyszczuk J, Błyszczuk R. Wpływ wybranych aspektów życia na częstość występowania dolegliwości bólowych kręgosłupa w nawiązaniu do wieku pacjentów. Health Promotion & Physical Activity 2017;1(1):9-18.
3. Rottermund J i wsp. Aktywność fizyczna a jakość życia osób starszych. Społeczeństwo i Rodzina 2015;42(1):78–98.
4. Zapała M i wsp. Aktywność fizyczna a styl życia kobiet w wieku produkcyjnym. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2015;21(4):391–397.