Ekspert radzi, co pić podczas upału. Sprawdź też, gdzie w regionie szukać ochłody i jak bezpiecznie wypoczywać nad wodą

Zdjęcie: dr Gajda (fot. UWPr)

Przed nami kolejna fala upałów – dla organizmu człowieka taki stan to zwykle temperatura powyżej 27 st. C. Powyżej tej temperatury proces termoregulacji, w tym potliwości jest przyśpieszony. Czy wystarczy wtedy pić zwykłą wodę, czy lepiej sięgać po reklamowane od jakiegoś czasu napoje izotoniczne? Odpowiedzi na to pytanie udziela dr hab. Robert Gajda z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.

Ekspert tłumaczy, iż zapotrzebowanie organizmu na płyny zależy od tego, z jakiego powodu ten organizm się odwadnia.
– Jeżeli faktycznie mamy wysoką temperaturę na zewnątrz, dodatkowo wykonujemy wysiłek fizyczny, to nawadnianie organizmu tylko wodą źródlaną, wodą mineralną niskozmineralizowaną, naparami herbaty czy ziół, może być niewystarczające. Możemy bowiem mieć wtedy do czynienia z odwodnieniem izotonicznym lub hipotonicznym – mówi dr Gajda z Katedry Żywienia Człowieka UWPr i od razu wyjaśnia, iż organizm traci w takim stanie nie tylko wodę, ale także elektrolity. Przypomina też, iż najwięcej wody – przy wysokich temperaturach otoczenia i w przypadku wysiłku fizycznego – tracimy przez skórę, a nie poprzez układ moczowy lub oddechowy.

– Generalnie, w optymalnych warunkach otoczenia dla organizmu człowieka, a więc przy niższej temperaturze i niskiej aktywności fizycznej, mamy zwykle do czynienia z odwodnieniem hipertonicznym. Tracimy wtedy głównie wodę przez drogi moczowe. Taki rodzaj odwodnienia zwykle spowodowany jest: zbyt niskim spożyciem płynów, ale także z powodu gorączki i nadmiernego pocenia się. Należy wtedy pić płyny z niską zawartością elektrolitów np. wodę źródlaną, wodę mineralną niskozmineralizowaną, niesłodzone słabe napary herbaty czy napary ziół. Wtedy też należy pamiętać, iż nadmierne spożycie elektrolitów zewnątrzkomórkowych, szczególnie sodu jest nie wskazane, toteż należy również unikać żywności bogatej w sól – wyjaśnia dr Gajda.

– Przy odwodnieniu izotonicznym, kiedy tracimy w proporcjonalnym stopniu wodę i elektrolity z organizmu, i tu bez wyjątku w zależności od przyczyny, bądź to drogami moczowymi np. podczas przyjmowania leków diuretycznych (na nadciśnienie tętnicze) lub przy niektórych chorobach nerek, bądź to przez skórę przy rozległych oparzeniach, bądź to przez przewód pokarmowy podczas wymiotów czy biegunek. Należy wtedy nawadniać organizm wodą średniozmineralizowaną – często, małymi porcjami; ale należy już włączyć napoje izotoniczne, tj płyny z elektrolitami (głównie sód, magnez, potas) – wskazuje.

– Ale kiedy mamy do czynienia z wysoką temperaturą otoczenia, tak jak to zwykle bywa przy dużych upałach i jednoczenie wykonujemy wysokie lub długie wysiłki fizyczne, to wtedy uwagę bezwzględnie skupiamy na dużym spożyciu płynów i elektrolitów jednocześnie, gdyż skutki dla organizmu mogą być poważne. Mamy wtedy do czynienia z odwodnieniem hipotonicznym, z dużą utratą wody z organizmu (czasami choćby kilkanaście litrów w ciągu doby) i nieproporcjonalnie dużą utratą elektrolitów, szczególnie sodu. W takiej sytuacji nawadnianie organizmu powinno być planowane – tłumaczy dr hab. Gajda, przypominając, iż odwodnienie hipotoniczne spowodowane jest wysoką temperaturą otoczenia, wysoką aktywnością fizyczną lub długim jej czasem trwania, ale także wymiotami, biegunką lub oparzeniami z przewagą utraty elektrolitów.

– W przypadku odwodnienia hipotonicznego należy spożywać wodę wysokozmineralizowaną, ale szczególnie zwracamy uwagę na płyny nawadniające – napoje izotoniczne lub preparaty elektrolitowe do rozpuszczania w wodzie. Pewną alternatywą dla napojów izotonicznych są rozcieńczone świeże soki owocowe lub mleko odtłuszczone. Przy dużej utracie elektrolitów nie bez znaczenia jest dobrze zbilansowana dieta, bogata w owoce czy warzywa jako źródło potasu i magnezu. Nie ograniczamy też szczególnie soli w potrawach, oczywiście pod warunkiem, iż nie spożywamy jej w nadmiarze – radzi ekspert UPWr. – Na odwodnienie hipotoniczne szczególnie narażeni są sportowy wyczynowi, ale też w dni upalne małe dzieci i osoby starsze – zaznacza.

Gdzie szukać ochłody?

Według prognoz Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w najbliższych dniach towarzyszyć będzie nam upalna aura, a temperatura może sięgnąć choćby 31°C. Synoptycy wydali dla części kraju ostrzeżenia meteorologiczne. Na spragnionych ochłody czekają działające w regionie kąpieliska.

Świdnica

Codziennie od godziny 10.00 do 19.00 miłośnicy wodnego wypoczynku i wszyscy szukający ochłody mogą wybrać się na świdnickie kąpielisko letnie przy ulicy Śląskiej. Na odwiedzających czekają tam dwa baseny rekreacyjne, basen sportowy, brodzik dla dzieci, wodny plac zabaw, zjeżdżalnie oraz liczne wodne atrakcje. Na terenie obiektu działa wypożyczalnia leżaków oraz punkty gastronomiczne.

Bilety na basen można kupić w kasie głównej oraz w samoobsługowym biletomacie, który jest usytuowany w strefie wejścia. Istnieje również możliwość internetowego system zakupu biletów za pośrednictwem strony OSiR. Na basenie honorowane są: Świdnicka Karta Dużej Rodziny, Świdnicka Karta Seniora, MultiSport, Medicover, FitProfit, PZU Sport.

Strzegom

Codziennie od godziny 10.00 do 18.00 można korzystać z oferty basenów letnich w Strzegomiu. Na miłośników wodnego wypoczynku czekają baseny z podgrzewaną wodą, dwie trampoliny, tory do pływania ze słupkami startowymi, ławki i leżanki z masażem, grota sztucznej fali, rwąca rzeka, masaże ścienne, masaż karku, siatka do wspinaczki z wyspą i zjeżdżalnia o długości 71,5 m. Dodatkowo w każdą środę w lipcu i sierpniu, w godzinach 21.00-23.00, odbywa się „nocne pływanie”. Ze szczegółowym cennikiem oraz regulaminem można się zapoznać na stronie internetowej Ośrodka Sportu i Rekreacji w Strzegomiu.

Świebodzice

fot. OSiR Świebodzice

Codziennie od godziny 10.00 do 19.00 czynne jest odkryte kąpielisko w Świebodzicach. W skład kompleksu przy ulicy Rekreacyjnej wchodzi basen pływacki o wymiarach 50 m x 12,5 m i głębokości od 1,2 m do 1,8 m oraz basen rekreacyjny dla osób nieumiejących pływać o głębokości do 1 m. Dla najmłodszych są dwa brodziki ze stali nierdzewnej. W jednym z nich został zainstalowany jeżyk wodny, czyli atrakcja wodna w formie kopuły z otworami przez które tryska woda. Do dyspozycji wypoczywających są rozległe tereny do plażowania, wyznaczone miejsce do grillowania, a także boisko do plażowej piłki siatkowej i nożnej.

Jawor

fot. UM Jawor

Na spragnionych ochłody czeka również kąpielisko w nieodległym Jaworze. Basen letni przy ulicy Parkowej 7 czynny codziennie w godzinach 10.00-19.00. Do dyspozycji odwiedzających jaworski obiekt są dwie zjeżdżalnie, w tym jedna czterotorowa, wodny plac zabaw, kilka niecek dla dzieci w różnym wieku, rwąca rzeka, trzy skocznie, masażery i wodne jacuzzi, a także tory pływackie.

Co robić, czego unikać?

mat. Rządowego Centrum Bezpieczeństwa

Wraz ze wzrostem temperatur znacząco wzrasta ryzyko odwodnienia oraz przegrzania organizmu. Upał może doprowadzić do wystąpienia udaru słonecznego lub cieplnego, który jest stanem zagrażającym zdrowiu, a choćby życiu. Jego objawy to: zmęczenie, silne bóle i zawroty głowy, nudności, gorączka, szum w uszach, drgawki, wzrost temperatury ciała zagrażający życiu, większa częstotliwość bicia serca i oddechu. Niewątpliwie, upał wpływa również na układ nerwowy człowieka. Wysokie temperatury mogą powodować ospałość, zdenerwowanie, a także wpływają na poziom koncentracji i efektywność pracy. Należy pamiętać, iż upał jest szczególnie niebezpieczny dla osób starszych i dzieci. Trzeba również zadbać o zwierzęta, gdyż wysokie temperatury również u nich mogą prowadzić do przegrzania organizmu.

Ochrona podczas upałów

• dzieci i osoby starsze nie powinny wychodzić z domu, a o ile jest to niezbędne, to koniecznie z nakryciem głowy;
• należy nawadniać organizm – pić dużo wody, najlepiej niegazowanej;
• pod żadnym pozorem nie wolno zostawiać dzieci i zwierząt w zaparkowanym pojeździe. Temperatura w nagrzanym samochodzie może dochodzić do 50-60 °C;
• należy ograniczyć opalanie, ponieważ zbyt długie przebywanie na słońcu jest szkodliwe dla organizmu, który łatwo może ulec przegrzaniu, a skóra poparzeniu. Należy przebywać na słońcu nie dłużej niż maksymalnie 2 godz. stosując przy tym kremy ochronne;
• w ciągu dnia należy zamykać w domu okna i żaluzje, by ograniczyć napływ gorącego powietrza do pomieszczeń (szczególnie po stronie nasłonecznionej). Okna należy otwierać nocą, kiedy temperatura jest niższa – o ile oczywiście warunki bezpieczeństwa na to pozwalają;
• należy unikać forsownego wysiłku fizycznego w najgorętszej porze dnia. Wysiłek fizyczny, jak np. bieganie może doprowadzić do odwodnienia, skurczów mięśni spowodowanych odwodnieniem i utratą minerałów, przegrzaniem organizmu lub udaru cieplnego;
• należy nosić lekką i przewiewną odzież z tkanin naturalnych, w jasnych kolorach. Wspomoże to adekwatną termoregulację organizmu;
• należny unikać picia kawy oraz napojów zawierających duże ilości cukru – sprzyjają one odwodnieniu organizmu;
• osoby przyjmujące leki, powinny być w kontakcie z lekarzem, aby sprawdzić jaki wpływ mają one na termoregulację i równowagę wodno-elektrolitową;
• jeśli odczuwamy zawroty głowy, osłabienie, niepokój lub dotkliwe pragnienie i ból głowy, należy skontaktować się z dyspozytorem medycznym, dzwoniąc pod numer alarmowy. jeżeli to możliwe należy przenieść się w chłodne miejsce;
• należny unikać skrajnych temperatur – osoby, które pracują w klimatyzowanych pokojach nie powinny od razu wychodzić na zewnątrz, gdzie panuje upał – może to spowodować szok termiczny, zwłaszcza u starszych i bardzo młodych ludzi;
• będąc nad wodą należy pamiętać, iż nie wolno gwałtownie wchodzić do niej bezpośrednio po opalaniu – zanim zaczniemy pływać, należy opłukać ciało wodą, do której wchodzimy i dopiero wtedy powoli się w niej zanurzyć;
• będąc w podróży, należy częściej robić przerwy i odpoczywać w zacienionych miejscach, by złagodzić negatywny wpływ wysokich temperatur na koncentrację;
• w upalne dni należy przygotowywać lekkie posiłki, bazujące na owocach i warzywach, które dostarczają organizmowi niezbędnych składników mineralnych i witamin, a unikać tłustych, smażonych i wysokokalorycznych dań, które dodatkowo obciążają i tak zmęczony upałem organizm;
• należy unikać spożywania alkoholu, ponieważ sprzyja to odwodnieniu organizmu.

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej przygotował specjalny poradnik – vademecum zachowań o tym, w jaki sposób chronić się przed przegrzaniem i odwodnieniem oraz jak postępować w czasie upału.

Jak bezpiecznie wypoczywać nad wodą?

Piękna pogoda sprzyja wypoczynkowi nad wodą. Pamiętajmy jednak, iż woda to żywioł, który może stanowić olbrzymie zagrożenie dla naszego życia i zdrowia. Dlatego świdniccy policjanci po raz kolejny przypominają, jak powinniśmy zachować się, aby uniknąć tragedii podczas korzystania z basenów, czy też w okresie wakacyjnym wyjeżdżając nad jezioro lub morze.

– Słoneczna pogoda oraz wysokie temperatury sprzyjają wypoczynkowi nad wodą. W tym błogim czasie nie zapominajmy jednak, iż woda to przede wszystkim żywioł. Tutaj nie ma miejsca na błędy. Zła ocena własnych umiejętności, brawura, nierzadko alkohol w połączeniu z wodą mogą skończyć się tragicznie. Co roku, mimo wielu apeli policji, z całej Polski napływają przykre informacje o kolejnych utonięciach – zwraca uwagę Magdalena Ząbek z Komendy Powiatowej Policji w Świdnicy.

– Zadbajmy wspólnie, aby ten letni czas upłynął radośnie i bezpiecznie. Funkcjonariusze Komendy Powiatowej Policji w Świdnicy już przed rozpoczęciem okresu letniego włączyli się w akcję „Kręci mnie bezpieczeństwo nad wodą” i podczas każdego spotkania z dziećmi i młodzieżą przypominają o podstawowych zasadach bezpieczeństwa. Takie spotkania i pogadanki kontynuowane są przez całe wakacje. Za każdym razem policjanci przypominają o kilku podstawowych regułach zapewniających bezpieczny wypoczynek nad wodą – mówi Ząbek.

Zasady bezpiecznej kąpieli:

• Pływaj tylko w miejscach strzeżonych, czyli tam, gdzie jest ratownik WOPR. Bardzo lekkomyślne jest pływanie w miejscach, gdzie kąpiel jest zakazana. Informują o tym znaki i tablice. Nie wolno też pływać na odcinkach szlaków żeglugowych oraz w pobliżu urządzeń i budowli wodnych. W przypadku wejścia do niestrzeżonych zbiorników każdorazowo należy sprawdzić głębokość i strukturę dna,
• Przestrzegaj regulamin kąpieliska na którym przebywasz. Stosuj się do uwag i zaleceń ratownika,
• Nigdy nie pływaj po spożyciu alkoholu,
• Nie pływaj w czasie burzy, mgły (kiedy widoczność jest poniżej 50m), gdy wieje porywisty wiatr,
• Nie skacz do wody w miejscach nieznanych. Może się to skończyć śmiercią lub kalectwem. Absolutnie zabronione są w takich miejscach skoki „na główkę”,
• Nie pływaj w miejscach, gdzie jest dużo wodorostów lub wiesz, iż występują zawirowania wody lub zimne prądy. Pływaj w miejscach dobrze Ci znanych,
• Pamiętaj, iż materac dmuchany nie służy do wypływania na głęboką wodę, podobnie jak i nadmuchiwane koło,
• Nie baw się w podtapianie innych osób korzystających z wody, spychanie do wody z pomostów, z materacy. Zabawy w wodzie powinny być dostosowane do Twoich umiejętności pływackich, wykluczające ryzyko i eskalację niebezpiecznych zachowań (brutalności, agresji, rywalizacji i wygłupów),
• Nie przeceniaj swoich umiejętności pływackich. o ile chcesz wybrać się na dłuższą trasę pływacką, płyń asekurowany przez łódź lub przynajmniej w towarzystwie jeszcze jednej osoby. Na głowie powinieneś mieć założony czepek, abyś był widoczny dla innych w wodzie. Możesz do tego celu użyć bojki na szelkach.
• Nie wypływaj za daleko od brzegu po zapadnięciu zmroku. Pływanie po zachodzie słońca jest niebezpieczne,
• Nie zapominajmy, iż należy zadbać o porządek w miejscu gdzie odpoczywamy. Zwracajmy uwagę na rzeczy osobiste, które zabieramy ze sobą na plażę. Pamiętajmy. Bezpiecznie spędzone wakacje, to przyjemnie spędzone wakacje.

Ważne numery telefonów nad wodą:

• 112 – numer alarmowy,
• 601 100 100 – Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe.

Świdniccy policjanci niezmiennie apelują o rozsądek, wyobraźnię i nieprzecenianie swoich pływackich możliwości. – Pamiętajmy, iż o nasze bezpieczeństwo musimy zadbać przede wszystkim sami. Relaksując się nad wodą, respektujmy elementarne zasady bezpieczeństwa. Tylko to zapewni nam i naszym bliskim spokojny wypoczynek – przypomina rzecznik świdnickiej policji.

/Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, opr. mn/