Historia Kościoła w Januszewicach, którą spisał ksiądz Jan Wiśniewski, została zawarta w książce z 1932 roku „Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w powiecie włoszczowskim”. Link do książki znajduje się na końcu artykułu. A opis ten, z zachowaniem oryginalnej pisowni wygląda następująco:
Januszewice
Według falsyfikatu, którego zachowała się kopia w Januszewicach w 1314 r. postawił kościół Jan Pakosz, dziedzic miejscowy. Metryki dochowały się od 1602r. W 1630 r. była zaraza (pestis) w Januszewicach od św. Bartłomieja aż do 1631 r. i w samych Januszewicach umarło 100 osób, w Komornikach 65 w Rzeuszycach, w Zalesiu et in Roda 4. (w Rudce).
W 1695 r. ks. Mateusz Wacław Putowski prob. miejscowy, rozpoczął pisać nową książkę chrztów. Dziedzicami byli wtedy w Januszewicach Marcin Milecki, starosta brzeźnicki, i Kazimierz Sadowski w Komornikach, obaj kolatorowie kościoła januszewickiego.
Tegoż 1695 r. w Januszewicach postawił kościół drewniany p. Kazimierz z Drogomira Sadowski, dziedzic Komornik i Rzeuszyc.
Wieś Rudka należała do ks. dziekana kolegiaty kurzelowskiej.
W 1711 r. wizytował parafię Jan Kazimierz Witkowski dr. ob. prawa, protonotariusz Apostolski, kanonik gnieźnieński i łowicki, archidjakon kurzelowski.
W 1720 r. dn. 30 kwietnia Paweł Wójcikowicz, kustosz i oficjał kurzelowski, nowy kościół, dotąd nie pokonsekrowany, z upoważnienia bpa Szembeka poświęcił w obecności p. Jana z Lubrańca Dąbskiego, kasztelana, dziedzica Januszewic i ks. Macieja Deleńskiego, prob. miejscowego.
Wizyta Michała Franciszka Prus Wykińskiego kustosza kurzelowskiego, prob. w Czarncy w 1779 r. odbyta podaje, iż kościół stał drewniany, formy kwadratowej ze strony południowej przy mniejszym chórze jest kaplica murowana z kamienia dawniejsza, w której tak w ścianach jako i sklepieniu znajdują się rozpadliny duże, z dachem bardzo złym, iż nie ledwo bez dachu. Erekcja była w archiwum gnieźnieńskiem, ale bardzo zła, iż mało z niej wiadomości powziąść można o funduszu. Do kościoła należały wioski Januszowice, Komorniki, Rzeuszyce i Rudka. Odległość od Gniezna mil 40, od Łowicza 19, od Warszawy 30, od Sandomierza 201. Rzeka Czarna dzieli wieś Rzeuszyce od Rudki. Patron kościoła św. Wawrzyniec. W karczmach ledwo nie w każde święto grania i pijaństwa bywają choć o to strofuje ks. pleban.
Opis szczegółowy kościoła podaje, iż z kościołem od zachodu złączona była dzwonnica, w której było 3 dzwony, na dachu kościelnym wznosiła się wieża z dzwonkiem. Podłoga w kościele z kamienia. Zakrystia od strony północnej. Kostnica pod ścianą kościelną od północy. Dokoła kościoła chowano zmarłych, ale miejsce do chowania zmarłych odległe od kościoła i od wsi, łatwo można wynaleźć.
Obecny cmentarz w Januszewicach, fot. M. Suliga, 2024 Ołtarzów stało 5. Główny- św. Wawrzyńca. Drugi św. Walentego m., trzeci N.M.P. 4-ty P.J. Ukrzyżowanego, 5-ty św. Anny- żaden nie konsekrowany.
Lud bierzmował się we Włoszczowy gdzie był kościół konsekrowany.
Bractwa przy kościele nie było żadnego. Szpitala i szkoły nie było, ani funduszu na to, ani człowieka sposobnego do nauczania.
Plebania stała 199 lat i groziła zawaleniem się.
Z czterech wiosek miał pleban dziesięcinę wytyczną. Pleban miał pola, łąki i ogrody w kilkunastu miejscach.
Do spowiedzi wielkanocnej było 236 osób. Zgorszenie w parafji we wsi Komornikach, należących do pani Niemojewskiej stolnikowy wieluńskiej siał podstarości, a za jego przykładem dwóch chłopów. Lud w wielu miejscach Polski dotąd powtarza pieśni o niemoralności dawnych starostów.
PLEBANI.
w !650 r. od lat bardzo wielu ks. Stanisław Gruchalski.
W 1670 r. ks. Stan. Bednarski, wychodząc stąd oddawał inwentarz ks. Andrzejowi Smarzowskiemu.
W 1690 r. ks. Kacper Stan. Balcerowicz 1694 r. prob. i notar. apost.
W 1695 r. ks. Mateusz Wacław Putowski prob. rozpoczął pisać księgę chrztów, za niego buduje się kościół, w 1700 r. układa się z dziedzicami o dziesięciny. Ks. P. był sekretarzem kapitały kurzel. w 1702 r. ks. Putowski umarł 5 marca 1719 r. był tu lat 24, żył 50 lat. Pochowany na cmentarzu obok kościoła w Januszewicach.
W 1720 r. ks. Maciej Deleński, był do 1728 r. Um. t. r. d. 9 lipca. Pochowany we Włoszczowy na cmentarzu.
Po nim ks. Wojciech Piątkiewicz, sekr. Kap. kurzel. Prezentę otrzymał od Józefy Dunin Dąbskiej, kasztelanowej, kolatorki, dziedziczki Komornik i Rzeuszyc.
Po nim od 1765-8 r. ks. Wawrzyniec Cukrowski, który był przedtem wikarym w Czarncy. Prezentę dostał od Andrzeja Wierusz Niemojewskiego właściciela Komornik i Rzeuszyc. Umarł 31 sierpnia 1768 r. Pochowany został na cmentarzu w Januszowicach.
Kościół w Januszewicach, widok obecny. Fot. M. Suliga, 2024 r.W 1768 r. nastał ks. Walenty Wolski, rodem z Kurzelowa, ur. w 1712 r. wyświęcony przez ks. Trzcińskiego, sufragana gnieźn. w 1736 r. na to probostwo wprowadził go ks. Felicjan Kącki poddziekani i rodak kurzelowski w obecności p. Karola Korffa, komisarza p. Joachima Potockiego, podczaszego W. Litewskiego, młodszego brata Prota, dziedzica Januszowic. Do kazań ma podręczniki Wujkowskiego, Murczyńskiego i in. ledwie nie codziennie celebruje, pacierze kapł. odmawia codziennie, kazania mawia, na ucztach chłopskich nie bywa, ani o czynieniu czarów słyszeć mu się dało i t.d.
Prezentę miał od Karola Korffa, właściciela Kluczewska, Pilczycy, Januszewic etc. Umarł 20 czerwca 1782 r. Żył lat 69 i 5 miesięcy. Pochowany na cmentarzu w Januszewicach wprost drzwi wielkich.
Po nim X. Franciszek Salezy Wolski, kanonik kurzel. otrzymał prezentę od Prota Potockiego, dziedzica Januszewic i komornik. Umarł 2 sierp.1812 r. przeżywszy lat 73 i miesięcy 7, pochowany na cmentarzu w Januszewicach.
Kościół miał kilka zapisów: w 1664 r. p. Zofja z Bobrownieckich Silnicka zapisała na msze św. 500zł.
W 1650 r. Jakób Bojarek obywatel kurzel. na aniwersarz 100zł.
W 1748 r. Antoni Radoński 1000zł.
W 1750 r. Franc Xawery Turski na 35 mszy św. 2000zł.
W 1756 r. Andrzej Niemojewski 2000zł na Komornikach i Rzewuszycach.
Dn. 20 kwietnia 1796 r. zebrana w Kluczewsku z polecenia ks. bpa Turskiego komisja orzekła konieczność postawienia w Kluczewsku nowego kościoła.
W 1812 r. gdy kolatorem był Ksawery Turski proboszczem zaś ks. Michał Milewski, wtedy parafię przeniesiono do nowego kościoła w Kluczewsku. Zaś na miejscu dawnego kościoła w Januszewicach stoi kaplica.
[1] Mila polska mierząca od 7146 do 8534 metrów.
