5 dni temu
Kiedy zrobić test na HIV? Po jakim czasie test na HIV jest wiarygodny?
Transmisja wirusa HIV odbywa się poprzez kontakt z krwią i/lub błonami śluzowymi zakażonej osoby. w tej chwili uważa się, iż większość przypadków przenoszenia omawianego wirusa następuje drogą kontaktów seksualnych – niemniej, nie jest to jedyny rodzaj okoliczności, w których dochodzi do ryzykownej ekspozycji na ten i inne patogeny. Z tego właśnie względu zaleca się, by każda osoba – niezależnie od podejmowanych przez nią aktywności seksualnych, liczby posiadanych tatuaży, wykonywanego zawodu, odbytych podróży czy innych aspektów, rozważanych nierzadko jako czynniki ryzyka – choć raz w życiu poddała się testowi w kierunku zakażenia wirusem HIV. Ponadto badanie to powinno zostać przeprowadzone zawsze wtedy, gdy wystąpiła choć jedna z wymienionych poniżej sytuacji:
- odbycie stosunku seksualnego bez prezerwatywy, szczególnie z osobą o nieznanym statusie serologicznym i zdrowotnym;
- częsta zmiana partnerów seksualnych;
- kontakt z krwią obcej osoby (na przykład zakłucie igłą lub skaleczenie podczas udzielania pomocy);
- wykonanie tatuażu lub piercingu w niesterylnych warunkach;
- wspólne używanie igieł i strzykawek (na przykład podczas zażywania narkotyków);
- planowanie ciąży lub jej potwierdzenie – test na HIV jest wówczas standardowym badaniem wykonywanym u pacjentki;
- potwierdzenie zakażenia inną chorobą przenoszoną drogą płciową;
- kontakt z krwią obcej osoby u przedstawicieli grup podwyższonego ryzyka (w tym osoby pracujące seksualnie, lekarze, ratownicy medyczni, policjanci i reprezentanci innych zawodów).
Zgłaszając się do badania pod kątem zakażenia wirusem HIV – zwłaszcza po sytuacji, w której mogło dojść do ekspozycji – należy pamiętać o tak zwanym oknie serologicznym. Jest to czas od momentu zakażenia do chwili, w której wirus jest wykrywalny przez test. W tym okresie (trwającym zwykle kilka tygodni) testy mogą dać wynik fałszywie ujemny – mimo, iż osoba jest już zakażona. To właśnie z tego względu tak istotne jest, by badanie wykonać we właściwym czasie. I tak, w zależności od rodzaju badania:
- testy starszej generacji wykrywają jedynie specyficzne przeciwciała przeciwko wirusowi HIV (anty-HIV) i dają wiarygodny wynik dopiero po 4 do 12 tygodni od ryzykownego kontaktu;
- testy nowej (IV) generacji wykrywają nie tylko wspomniane powyżej przeciwciała, ale również antygen p24 HIV, którego obecność jest możliwa do wykazania już po 2 tygodniach od momentu zakażenia (pełna wiarygodność testu występuje po ok. 6 tygodniach od zakażenia).
Co do zasady, ujemny wynik testu nie wymaga podejmowania dalszych działań, natomiast wynik dodatni musi zostać potwierdzony dalszymi badaniami.
Jakie badanie na HIV jest w tej chwili zalecane?
Obecnie rekomendowane jest wykonywanie wspomnianych powyżej testów IV generacji (o których więcej informacji znajduje się w opisie badania, dostępnym np. na stronie alab.pl: https://www.alab.pl/badanie/hiv-wirus-hiv-test-przesiewowy-pc-anty-hiv-12-antygen-p24-f91). To testy laboratoryjne, które wykrywają zarówno przeciwciała anty-HIV, jak i antygen p24, pojawiający się we krwi już po około 2-3 tygodniach po zakażeniu.
Gdzie zrobić test na HIV i ile kosztuje badanie na HIV?
Test na HIV można dziś wykonać w wielu placówkach – zarówno publicznych, jak i prywatnych. Wśród nich wyróżnia się między innymi:
- Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne (PKD) – działają w całej Polsce, oferują testy bezpłatne, anonimowe i bez skierowania;
- przychodnie POZ – w ramach ubezpieczenia NFZ lekarz rodzinny może wystawić skierowanie na bezpłatny test (laboratoryjny test IV generacji);
- poradnie chorób zakaźnych – kierują na badania osoby z podejrzeniem zakażenia lub po otrzymaniu pozytywnego wyniku przesiewowego;
- prywatne laboratoria – w takich placówkach badania można wykonać bez skierowania.
Ile kosztuje test na HIV? Ceny różnią się w zależności od rodzaju badania i placówki. Orientacyjne kwoty w przypadku testów IV generacji wahają się od około 70 do 100-120 złotych w laboratoriach prywatnych.
Warto zaznaczyć, iż w tej chwili zakażenie HIV nie jest wyrokiem – dzięki adekwatnej diagnostyce oraz szybkiemu podjęciu leczenia, osoby z HIV mogą żyć naprawdę długo i bez znacznych ograniczeń. Poddanie się badaniu nie powinno być więc rozpatrywane w kategoriach wstydu, ale jako wyraz troski o swoje zdrowie i bezpieczeństwo bliskich.
Źródła:
- Gąsiorowski, B. Knysz, A. Gładysz, Diagnostyka zakażenia HIV [w:] Medycyna Praktyczna, 01.10.2014
- na podst. B. Szetela, Ł. Łapiński, M. Zalewska, Zasady testowania w kierunku zakażenia HIV [w:] Medycyna Praktyczna, 17.01.2018
- Dr n. med. B. Rozpłochowski, Jak zmniejszyć liczbę późnych rozpoznań zakażenia HIV. Słów kilka o testowaniu, typowych i nietypowych objawach zakażenia [w:] Centrum Informacji o HIV, podyplomie.pl, dostęp: 04.08.2025
- Kobiela-Mednis, Kto i kiedy powinien wykonać test w kierunku zakażenia wirusem HIV? [w:] Centrum Wiedzy ALAB Laboratoria, alab.pl, dostęp: 04.08.2025
- Kozieł, A. Cieślik, B. Szetela, Diagnostyka wczesnego zakażenia HIV – czy możemy przewidzieć wszystko trudności? [w:] Forum Medycyny Rodzinnej, tom 17 nr 3 (2023)
- Sobolewska-Pilarczyk, Paweł Rajewski, Piotr Rajewski, Zakażenie HIV w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej [w:] Forum Medycyny Rodzinnej, tom 10, nr 1 (2016)
- Mijas, K. Koziara, M. Dora, Stygmatyzacja związana z HIV a zdrowie zakażonych osób i postawy wobec wykonywania testów [w:] Seksuologia Polska, tom 15, nr 2 (2017)
