Klimatyczny szczyt w cieniu kontrowersji

Przywódcy uczestniczący w Szczycie Klimatycznym ONZ COP30 pozują do grupowego zdjęcia w Belém w Brazylii

Kanadyjscy negocjatorzy udają się do Brazylii, gdzie w Belém – bramie do Amazonii – rozpoczyna się 30. Konferencja Stron Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (COP30). Spotkanie potrwa dwa tygodnie i zbiega się z 10. rocznicą historycznego Porozumienia paryskiego.

Tegoroczny szczyt odbywa się w szczególnym momencie dla Kanady. Premier Mark Carney, który zdobył poparcie wyborców m.in. dzięki wizerunkowi międzynarodowego obrońcy klimatu, mierzy się z rosnącą krytyką za złagodzenie części polityk środowiskowych wprowadzonych jeszcze za rządów Justina Trudeau. Dotyczy to przede wszystkim sektora ropy i gazu – największego źródła emisji w kraju.

COP30: o adaptacji, finansowaniu i przyszłości Porozumienia paryskiego

Konferencja w Belém koncentruje się na tym, jak świat ma dostosować się do rosnących zagrożeń klimatycznych i jak finansować działania łagodzące ich skutki. W centrum rozmów znajdzie się lista około 100 wskaźników, które mają pomóc w śledzeniu globalnego postępu – m.in. dostęp do wody pitnej, odporność infrastruktury czy wsparcie dla ludności rdzennej.

Państwa będą też dyskutować nad realizacją ubiegłorocznego celu mobilizacji co najmniej 1,3 biliona dolarów rocznie do 2035 roku na finansowanie działań klimatycznych oraz nad sposobami potrojenia mocy energii odnawialnej do 2030 roku.

Eksperci zwracają uwagę, iż ponad połowa państw uczestniczących w rozmowach nie przedstawiła jeszcze nowych planów klimatycznych – tzw. Krajowo Ustalonych Wkładów (NDC).

– Liderzy będą musieli pokazać, jak zamierzają wypełnić tę lukę – mówi Catherine Abreu, kanadyjska ekspertka ds. polityki klimatycznej.

Rola Kanady: pośrednik czy hamulcowy?

Rząd federalny zapowiada, iż Kanada przez cały czas będzie odgrywać rolę pośrednika, pomagając krajom osiągać kompromisy w kluczowych obszarach. Minister środowiska Julie Dabrusin będzie przewodniczyć kanadyjskiej delegacji w pierwszym tygodniu obrad.

Jednak wielu obserwatorów ostrzega, iż niespójność krajowej polityki klimatycznej może osłabić wiarygodność Kanady. Wskazują na ostatni budżet federalny, który nie precyzuje planów podniesienia ceny emisji dla przemysłu i otwiera drogę do finansowania projektów w sektorze ropy i gazu przez Bank Infrastruktury Kanadyjskiej.

– Nie możemy podejmować globalnych zobowiązań, gdy jednocześnie rząd wspiera rozwój przemysłu naftowego – powiedziała Eriel Tchekwie Deranger, szefowa organizacji Indigenous Climate Action i członkini Pierwszego Narodu Athabasca Chipewyan.

Nieobecność największych graczy

Frekwencja na tegorocznym szczycie jest zauważalnie niższa. W spotkaniu głów państw nie wezmą udziału przywódcy Chin, Stanów Zjednoczonych i Indii – trzech największych emitentów gazów cieplarnianych. Stany Zjednoczone, po raz drugi za prezydentury Donalda Trumpa, wycofały się z Porozumienia paryskiego.

Abreu oceniła jednak, iż może to paradoksalnie ułatwić osiągnięcie porozumienia.

– Być może reszta świata będzie mogła wspólnie wypracować rozwiązania bez obecności tych, którzy tylko przeszkadzają – stwierdziła.

Dziesięć lat po Porozumieniu paryskim

Porozumienie paryskie z 2015 roku ustanowiło globalny cel ograniczenia ocieplenia do 1,5–2°C i stało się fundamentem międzynarodowej współpracy klimatycznej.

– Bez niego nie mielibyśmy jasnych ram i celów, które pozwalają ocenić postępy – przypomina była minister środowiska Catherine McKenna, uczestniczka negocjacji sprzed dekady.

Według ONZ w 2015 roku świat zmierzał ku ociepleniu o 3,5°C. Obecnie, jeżeli kraje zrealizują swoje zobowiązania, może to być bliżej 2,5°C – wciąż powyżej celu, ale z zauważalnym postępem.

Międzynarodowa Agencja Energii prognozuje, iż w 2024 roku energia odnawialna i jądrowa po raz pierwszy pokryją dwie piąte globalnego zapotrzebowania, a inwestycje w czystą energię przewyższą te w paliwa kopalne.
– Musimy osiągnąć punkt zwrotny, w którym odnawialne źródła energii będą rosnąć szybciej niż emisje – podsumowała Abreu.