Nie tylko marzanna…

Pierwszy dzień wiosny, przypadający na czas równonocy wiosennej, czyli 21 marca, jest nieodłącznie związany z bogatą symboliką odradzającego się życia i przyrody budzącej się ze snu zimowego.

Tradycyjnie już w tym dniu, najczęściej dzieci wraz z pomocą dorosłych, przygotowują kukłę ze słomy, zamocowaną na drewnianym stelażu i owiniętą fragmentami materiałów, wstążek i dostępnych „szmatek”. Postać zwaną marzanną, lub śmiercichą niosą przez wieś w kolorowym korowodzie, aby pożegnać zimę i przywitać wiosnę. Wykrzykują przy tym hasła „przecz zimo”, „wypędzamy zimę”, śpiewają piosenki o tematyce wiosennej i grają na instrumentach (np. bębenkach, tamburynach, grzechotkach, gwizdkach, kołatkach). Aktualnie zwyczaj, dawniej polegający głównie na wrzuceniu kukły marzanny do pobliskiej rzeki, przybrał formę ekologiczną. Współczesna marzanna, najczęściej, przygotowywana jest z naturalnych i łatwopalnych materiałów, a następnie pod nadzorem strażaków zostaje spalona. Natomiast o ile symbolicznie jest wrzucona do wody (rzeka, staw, jezioro), to po obrzędzie wyjmuje się ją z wody, aby nie zanieczyszczać okolicy.

Drugim zwyczajem towarzyszącym korowodom wiosennym z marzanną jest robienie maiku, zwanego także gaikiem. Jest to gałązka ozdobiona kolorową bibułą, kwiatami z papieru, wstążkami, wydmuszkami jaj, które dzieci trzymają w dłoniach. Maik-gaik symbolizuje wiosnę, budzącą się do życia przyrodę i odnowę roślin. Dawniej dzieci i młodzież uczestnicząca w wiosennych, kolorowych korowodach, przechodząc przez wieś, otrzymywała drobne pieniądze, pieczywo, jajka. w tej chwili korowody wiosenne z marzanną i maikiem-gaikiem, organizowane są najczęściej w pierwszy dzień wiosny, w przedszkolach, szkołach, instytucjach kultury, czy muzeach. Wydarzenie takie np. organizuje Muzeum Młynarstwa i Wodnych Urządzeń Przemysłu Wiejskiego w Jaraczu – filia Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie. W tym roku festyn „Marzanna” odbył się 17 marca. Imprezie i korowodowi towarzyszyły występy zespołów folklorystycznych, pokaz klasycznych samochodów, a także mała biesiada i ognisko z kiełbaskami.

Źródło: Instytut Skrzynki

fot. Muzeum Młynarstwa i Wodnych Urządzeń Przemysłu Wiejskiego w Jaraczu