3 godzin temu
Polska bankowość przygotowuje się na przełomową zmianę. Po pięciu latach braku aktywności na koncie instytucje finansowe będą musiały zweryfikować w systemie PESEL, czy właściciel rachunku przez cały czas żyje. Ta rewolucja ma uwolnić miliardy złotych zamrożonych na kontach zmarłych i ułatwić życie tysiącom rodzin.
Fot. Warszawa w Pigułce
Problem, który dotyka każdego z nas
Kasia z Warszawy przez półtora roku szukała oszczędności zmarłego ojca. Wiedziała, iż miał konto w jednym z banków, ale nie znała nazwy instytucji. Wysłała zapytania do kilkunastu banków, większość odpowiadała po miesiącach. Ostatecznie natknęła się na rachunek z 65 tysiącami złotych – pieniądze, które przez ten czas „spały” bez pożytku.
Jak podaje Ministerstwo Finansów, na polskich rachunkach bankowych zalega około 2,5 miliarda złotych należących do osób, które już nie żyją. Te środki pozostają zablokowane przez lata, ponieważ banki nie miały dotychczas możliwości sprawdzenia, czy klient przez cały czas żyje.
Problem dotknie praktycznie każdego z nas – albo jako spadkobiercę, albo jako właściciela rachunku, który może zostać poddany weryfikacji.
Automatyczna kontrola życia po pięciu latach
Nowa ustawa, którą przyjął Sejm w lipcu, wprowadza jasne zasady. Bank uruchomi procedurę sprawdzania życia klienta automatycznie – gdy przez pięć lat nie wykonał żadnej operacji na rachunku. Nie chodzi tylko o przelewy czy wypłaty. Także zalogowanie się do bankowości elektronicznej czy sprawdzenie salda będzie uznane za aktywność.
Jak wyjaśnia portal bezprawnik.pl, po otrzymaniu informacji z rejestru PESEL o zgonie wraz z datą śmierci bank zamknie konto i rozpocznie przekazywanie środków uprawnionym spadkobiercom.
Ważne: jeżeli masz w tym samym banku inne aktywne rachunki, instytucja nie będzie musiała sprawdzać statusu nieaktywnego konta. To zabezpieczenie przed przypadkowym zamknięciem rachunków osób, które po prostu przestały korzystać z jednego z kont.
Co to oznacza dla ciebie?
Jeśli regularnie korzystasz z konta: Nie masz się czym martwić. Wystarczy raz na jakiś czas zalogować się do bankowości internetowej, zrobić przelew czy sprawdzić saldo – bank uzna konto za aktywne.
Jeśli masz „zapasowe” konto oszczędnościowe: Szczególną uwagę powinni zwrócić właściciele kont, na których trzymają pieniądze „na czarną godzinę” i nie dotykają ich latami. Warto co rok wykonać symboliczną operację lub sprawdzić saldo online.
Jeśli szukasz pieniędzy po zmarłym: Nowe przepisy to prawdziwa rewolucja. Bank sam będzie inicjować kontakt ze spadkobiercami po stwierdzeniu zgonu właściciela rachunku. Koniec z długotrwałymi poszukiwaniami po wszystkich bankach w Polsce.
Jeśli planujesz przyszłość rodziny: To sygnał, żeby już dziś uporządkować swoje finanse i poinformować najbliższych o wszystkich kontach.
Praktyczne kroki, które musisz podjąć już dziś
Sprawdź wszystkie swoje konta przynajmniej raz w roku. Wystarczy zalogowanie do bankowości elektronicznej, wykonanie przelewu czy sprawdzenie salda. To potwierdzi aktywność konta.
Wykonuj symboliczne operacje na kontach oszczędnościowych. jeżeli masz rachunek, z którego rzadko korzystasz, co roku zrób choćby symboliczny przelew lub sprawdź saldo przez internet.
Poinformuj najbliższych o wszystkich swoich kontach. Sporządź listę banków, w których masz rachunki, i przekaż ją zaufanej osobie. Im więcej banków, tym większe ryzyko „zagubienia” kont po śmierci właściciela.
Rozważ konsolidację rachunków. jeżeli masz zbyt wiele kont w różnych bankach, zastanów się nad zamknięciem niepotrzebnych. To ułatwi zarządzanie finansami i zmniejszy ryzyko problemów w przyszłości.
Załóż dyspozycję na wypadek śmierci. Wiele banków pozwala wskazać osobę, która automatycznie otrzyma dostęp do środków po śmierci właściciela konta. To dodatkowe zabezpieczenie dla rodziny.
Szybsza procedura dla niektórych produktów
Przepisy przewidują przyspieszoną weryfikację dla wybranych produktów bankowych. Banki będą miały tylko trzy miesiące na wystąpienie do rejestru PESEL, gdy umowa rachunku wygaśnie – na przykład w przypadku lokaty terminowej – a właściciel nie wydał wcześniej dyspozycji wypłaty pieniędzy.
To oznacza, iż środki z lokat terminowych trafią do spadkobierców znacznie szybciej niż dotychczas.
Centralna Informacja o Rachunkach już pomaga rodzinom
Warto przypomnieć, iż od 2025 roku w Polsce działa Centralna Informacja o Rachunkach Bankowych. Spadkobiercy mogą już teraz składać zapytania o rachunki zmarłych bliskich. Jak podaje KIR, miesięcznie wpływa 700-800 zapytań od osób fizycznych.
System pozwala w ciągu kilku dni roboczych otrzymać zestawienie wszystkich kont powiązanych ze zmarłym w całym sektorze bankowym w Polsce.
Korzyści dla całego systemu finansowego
Nowe przepisy przyniosą korzyści nie tylko spadkobiercom. Miliardy złotych zablokowane na nieaktywnych kontach będą mogły wrócić do obiegu gospodarczego. Banki zmniejszą obciążenia administracyjne związane z przechowywaniem przez dziesięciolecia dokumentacji rachunków zmarłych klientów.
Regularna weryfikacja statusu właścicieli nieaktywnych rachunków zwiększy bezpieczeństwo finansowe i przejrzystość całego systemu. Banki zyskają także dodatkowe narzędzie w walce z oszustwami – automatyczna weryfikacja życia klientów utrudni próby nieuprawnionego dostępu do środków osób zmarłych.
Kiedy rozpoczną się kontrole?
Nowelizacja trafia teraz do Senatu, a następnie do podpisu prezydenta. Jak informuje Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, przepisy mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Oznacza to, iż banki rozpoczną weryfikacje życia klientów prawdopodobnie w pierwszej połowie 2026 roku.
Instytucje finansowe będą miały czas na dostosowanie swoich systemów do automatycznej komunikacji z rejestrem PESEL. Pierwsze masowe weryfikacje statusu właścicieli nieaktywnych rachunków rozpoczną się kilkanaście miesięcy po wejściu przepisów w życie.
Dodatkowe ułatwienia dla spadkobierców
Nowe przepisy zawierają także inne udogodnienia. Banki będą musiały udzielać spadkobiercom zmarłych oraz zarządcom sukcesyjnym zbiorczej informacji o rachunkach bankowych zmarłego – zarówno tych aktywnych, jak i już zamkniętych.
W takiej zbiorczej informacji bank wskaże swoje dane, numery rachunków wynikające z umowy oraz informację, czy rachunki są przez cały czas prowadzone. To znaczne ułatwienie dla osób poszukujących oszczędności zmarłych bliskich.
Przygotuj się na nową rzeczywistość
Nowe przepisy oznaczają koniec pewnej epoki w polskiej bankowości. Przez dziesięciolecia tysiące rachunków pozostawało „uśpionych”, a miliardy złotych były praktycznie wycofane z obiegu gospodarczego. Teraz system stanie się bardziej dynamiczny i przejrzysty.
Najważniejsze działanie, które możesz podjąć już dziś: zadbaj o aktywność na wszystkich swoich kontach i poinformuj bliskich o miejscach, gdzie przechowujesz oszczędności. Nowe przepisy to szansa na uporządkowanie polskiego systemu bankowego, ale wymagają od klientów większej świadomości finansowej.
Banki przestaną być „magazynami” zapomnianych pieniędzy. Będą aktywnie dbać o to, żeby środki trafiały do właścicieli – żywych klientów lub ich spadkobierców. To sygnał, iż polskie prawo bankowe nadąża za rzeczywistością cyfrowej epoki i stawia na pierwszym miejscu interes obywateli.
