Pierwsze audyty w KGHM i spółkach ujawniają wiele nieprawidłowości

Rozrzutność, niegospodarność, nieuzasadnione wydatki, wzrost kosztów – takie – zdaniem obecnych władz spółki KGHM – były rządy poprzednich prezesów Polskiej Miedzi za czasów Prawa i Sprawiedliwości. Audyty w spółkach Grupy KGHM jeszcze trwają, ale już teraz ujawniają ogromną niegospodarność w zarządzaniu. Najwięcej zarzutów padło wobec KGHM ZANAM i piłkarskiego Zagłębia Lubin.

Przedstawiciele spółki KGHM zaprosili dzisiaj do Centrali dziennikarzy, by przedstawić wstępne wyniki audytów przeprowadzonych w samej spółce oraz spółkach związanych z Grupą KGHM.

– Przeprowadzone audyty dotyczyły działalności biznesowej, zarządczej, inwestycyjnej, marketingowej i sponsoringowej za poprzednich zarządów. Audyty mają charakter przekrojowy, w wielu przypadkach będą potrzebne – i już są prowadzone – pogłębione kontrole. Umowy zawierane z kontrahentami w ich szczegółach handlowych objęte są tajemnicą przedsiębiorstwa, zatem nie wszystkie szczegóły będą mogły być ujawnione. Dzisiaj natomiast chcemy przekazać obraz firmy, który obecny zarząd zastał na początku tego roku i który w wielu wymiarach pozostawiał wiele do życzenia – rozpoczęła briefing Anna Smycz – Michalak, dyrektor naczelna ds. komunikacji spółki KGHM.

Gospodarze dzisiejszej konferencji omówili przypadki niegospodarności i złamania dyscypliny finansowej m.in. w procesach zakupu i zarządzania farmami fotowoltaicznymi w spółce KGHM ZANAM, finansowania klubu piłkarskiego Zagłębie Lubin, funkcjonowania Zakładu Hydrotechnicznego, działalności Fundacji KGHM Polska Miedź czy usług marketingowych i sponsoringowych.

-Audyty miały na celu identyfikację nieprawidłowości w wydatkowaniu środków i obejmowały różnorodne aspekty. Zakończonych zostało w tej chwili 17 audytów i kontroli, siedem jest bliskich finalizacji a kolejnych pięć audytów jest na różnych etapach zaawansowania. Głównym celem jest przede wszystkim naprawienie konsekwencji wykrytych nieprawidłowości. KGHM jest w tej chwili na etapie wdrażania zaleceń pokontrolnych i pierwsze wnioski z przeprowadzonych audytów wskazują na wiele nieprawidłowości – poinformował na wstępie Andrzej Przeczek, dyrektor naczelny ds. audytu spółki KGHM.

Główne zarzuty to brak odpowiedniego nadzoru właścicielskiego, błędy zarządcze, realizowanie celów niezwiązanych z działalnością KGHM, brak stosowania obowiązujących procedur oraz kodeksu etyki Grupy Kapitałowej KGHM.

Spore problemy finansowe i brak dyscypliny finansowej wykazano w działalności piłkarskiego klubu Zagłębia Lubin.

-Kluczową kategorią kosztów, w której odnotowano najwyższe wzrosty i przekroczenia budżetu były wynagrodzenia wypłacane zawodnikom, szczególnie w roku 2023r. W tym okresie wzrost kosztów wyniósł aż 18,5 miliona złotych w stosunku do roku poprzedniego. Klub podjął nadmierne ryzyko planując bardzo istotne wydatki, nie posiadając pokrycia w budżecie, co wiązało się z dużym ryzykiem biznesowym. Skutkowało to koniecznością wykorzystania środków przekazanych przez KGHM na inwestycje dotyczące rozbudowy infrastruktury sportowej wykorzystywanej do szkolenia młodzieży w ramach Akademii Piłkarskiej. W konsekwencji inwestycje te nie mogły zostać zrealizowane – informuje Piotr Krzyżewski, wiceprezes zarządu KGHM ds. finansowych.

Nieprawidłowości wykryto także w spółce KGHM ZANAM.

-W wyniku działań kontrolnych w KGHM ZANAM zidentyfikowano możliwe nadużycia popełnione przez byłych pracowników kadry zarządzającej, w tym narażenie spółki na niekorzystne rozporządzenie mieniem. Zgromadzono materiał, który stanowił podstawę zawiadomienia o podejrzeniu możliwości popełnienia przestępstwa, polegającego na podjęciu działań prowadzących do niekorzystnego rozporządzenia mieniem spółki, poprzez wpływ na proces wyboru wykonawców w ramach prowadzonych projektów zakupowych. Równocześnie, w wyniku poczynionych innych czynności kontrolnych wobec trzech innych pracowników KGHM ZANAM, uzyskano materiał pozwalający na zawiadomienie o podejrzeniu możliwości popełnienia przestępstwa, polegającego na działaniu wbrew spoczywającym na wymienionych osobach obowiązkach, a także przekroczeniu udzielonego upoważnienia do działania, czego skutkiem jest wyrządzenie szkody spółce wielkiej wartości – informuje dyrektor Andrzej Przeczek.

W okresie trwania pandemii spółka KGHM aktywnie wspomagała ówczesny rząd w zakupach choćby maseczek ochronnych.

-Audyt dotyczący zakupów środków ochrony indywidualnej w Chinach wykazał, iż KGHM, mimo posiadanych kontaktów handlowych i doświadczenia międzynarodowego do przeprowadzenia takich zakupów, realizował te zakupy przede wszystkim od dwóch firm pośredniczących. najważniejsze wnioski wynikające z kontroli wskazują na ogromne wzrosty przychodów tych firm w 2020 roku, co sugeruje, iż firmy te nie zajmowały się wcześniej działalnością na taką skalę. Wykazano także, iż spółka, korzystając z tych pośredników, kupowała droższe materiały medyczne, w tym maseczki, niż te same środki ochrony nabywane bezpośrednio od zagranicznych dostawców. Zakupy te stanowiły około 80 procent całkowitych wydatków na materiały medyczne w tamtym czasie, co prowadziło do wyższych kosztów. Stwierdzono również brak zaangażowania kluczowych pracowników KGHM, którzy specjalizowali się w kontaktach i zakupach na rynku chińskim oraz brak stosowania formalnych procedur w procesie zakupowym – dodaje dyrektor Andrzej Przeczek.

Podsumowując – audyt wykazał liczne uchybienia w procesie zakupów covidowych.

-Sprawę bada prokuratura, my wyciągamy wnioski, by do takich sytuacji nie dochodziło już w przyszłości. Wyniki wszystkich audytów i kontroli traktujemy bardzo poważnie, analizujemy pod katem prawnym i na tej podstawie będziemy podejmować decyzje dotyczące dalszych kroków – uzupełnia dyrektor Przeczek.

Wiele nieprawidłowości wykryto również w aspekcie wydatkowania środków na sponsoring, marketing i reklamę.

-Te audyty jeszcze trwają, jednak pierwsze wnioski już wskazują, iż działania prowadzone były bez nadzoru a część środków przekazywano podmiotom, które nie spełniały warunków wynikających z przyjętych praktyk dotyczących sponsoringu. W latach 2022-23 a szczególnie w okresie przedwyborczym, w KGHM doszło do skokowego wzrostu wydatków na sponsoring. W 2022 roku budżet sponsoringu wynosił 51,6 milionów a w 2023 roku już ponad 54 milionów złotych, co oznaczało ponad 100 procent wzrostu w stosunku do roku 2016 i ponad 50 procent wzrostu w stosunku do roku 2021. Na uwagę zasługuje fakt, iż tylko na media związane z rządzącą wówczas prawicą, w latach 2016-2023 wydano z budżetu sponsoringu i reklamy ponad 13,2 mln zł. Z audytu wynika również, iż o ile w 2016 roku wydatki sponsoringowe na Dolnym Śląsku stanowiły około 90 procent całości budżetu sponsoringu w KGHM, to w roku 2023 było to już tylko 64 procent. Pozostałe pieniądze trafiły do województw, w których KGHM nie prowadzi swojej podstawowej działalności – wyliczała Anna Smycz – Michalak, dyrektor naczelna ds. komunikacji spółki KGHM.

Spory zastrzyk gotówki otrzymała z KGHM Polska Fundacja Narodowa. Od chwili jej powołania, tj. w 2016r. – z Polskiej Miedzi popłynęło tam aż 38,5 mln zł.

-Według audytorów działanie KGHM Polska Miedź S.A w roku 2023 było działaniem kierunkowym, prowadzącym do wyboru kontrahentów sprzyjających ówczesnej władzy – dodaje dyrektor Smycz – Michalak.

Wyniki audytu przeprowadzonego w Fundacji KGHM Polska Miedź omówił natomiast Grzegorz Rataj, dyrektor naczelny ds. prawnych i prezes Fundacji.

-Fundacja KGHM Polska Miedź, podobnie jak KGHM, zanotowała rekordowe wydatki w roku wyborczym. Audyt wykazał skokowy wzrost wartości darowizn udzielonych przez Fundację KGHM Polska Miedź w latach 2022-2023. W 2021 roku przyznano darowizny na kwotę blisko 20 mln zł, jednak już w 2022 roku suma ta wzrosła do 34 mln zł, czyli 70 procent więcej. Natomiast w 2023 roku Fundacja przekazała darowizny na kwotę prawie 57,7 mln zł, co oznacza wzrost o 165 procent w porównaniu z rokiem 2021 i o 56 procent w stosunku do 2022 roku. Analiza wykazała, iż w kontrolowanym czasie z roku na rok coraz więcej środków trafiało do podmiotów spoza Dolnego Śląska. O ile w 2016 roku aż 90 procent darowizn dotyczyło regionu, w którym działa KGHM, to w 2023 roku było to jedynie 45 procent. Fundacja zwiększyła także wsparcie dla jednostek ochotniczej straży pożarnej z całej Polski. W roku 2023 wydano więc łącznie na OSP około 9,3 mln zł w porównaniu do ok. 193 tys. zł w r. 2016 – oznacza to wzrost o ponad 48 razy – ponad 4800 procent. Wsparcie OSP wiązane bywało z oficjalnymi uroczystościami symbolicznego przekazania środków z udziałem polityków ówczesnej opcji rządzącej. Audyt podkreśla, iż wzrost środków przekazywanych przez Fundację budzi wątpliwości co do przejrzystości i celowości wydatkowania – poinformował mecenas Grzegorz Rataj.

Obecnie Fundacja wystąpiła do sądów o zwrot wcześniej przyznanych darowizn na łączną sumę ponad 320 tys. zł. W jednej sprawie uzyskano już prawomocne orzeczenie i wystąpiono na drogę postępowania egzekucyjnego.

Liczne zaniedbania i zaniechania w zarządzaniu infrastrukturą oraz opóźnienia w działaniach inwestycyjnych stwierdzono również w funkcjonowaniu Zakładu Hydrotechnicznego. Tutaj służby Hydro musiały odbudować retencję na zbiorniku Żelazny Most.

Na zakończenie konferencji przedstawiciele miedziowej spółki poinformowali o podjęciu szeregu działań naprawczych wyprzedzających wyniki przedstawionych audytów. W najbliższych latach KGHM skupiać się będzie na poprawie efektywności produkcji, optymalizacji procesów, obniżeniu kosztów, co oznaczać będzie zaniechanie działań sponsoringowych.