Rusko w gminie Strzegom było jednym z pięciu miejsc w Polsce, gdzie po II wojnie światowej zostały utworzone obozy pracy. Razem ze zwykłymi przestępcami do obozów trafiali więźniowie polityczni. Co roku pamięci osób gnębionych za przekonania poświęcone są sympozja popularno-naukowe i uroczystości.
Ośrodek Pracy Więźniów – OPW Jaroszów-Rusko, był jednym z pięciu stalinowskich obozów pracy dla więźniów na Dolnym Śląsku, oraz jednym z mocno rozbudowanej sieci obozów w całym kraju. Pierwsze tego typu obozy w Polsce zorganizowano już w 1945 r. Od 1948 r. rozpoczęto tworzenie rozbudowanej sieci obozów funkcjonujących początkowo przy więzieniach, następnie jako samodzielne jednostki. Na Dolnym Śląsku w latach 1950-53 uruchomiono pięć obozów pracy: w Jaroszowie-Rusku, Jelczu, Wilkowie, Wojcieszowie i Zarębie Górnej. Poza osadzonymi w Jelczu, pracującymi dla potrzeb przemysłu motoryzacyjnego, więźniowie pozostałych OPW zatrudnieni byli w kopalniach i kamieniołomach – opisuje labiryntarium.pl.

Przez pół wieku historia obozu nie była badana ani znana mieszkańcom Ruska. Dzięki staraniom ks. Jana Oleandra i byłych więźniów zostały umieszczone dwie tablice pamiątkowe. Od wielu lat organizowane są we wrześniu uroczystości upamiętniające skazywanych na katorżniczą pracę więźniów politycznych. W tym roku „Spotkanie Religijno-Patriotyczne” będzie miało dwudziestą drugą edycję.
PROGRAM
26.09.2025 r. (piątek):
godz. 10:00 – Sympozjum popularno-naukowe w sali gimnastycznej Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Jaroszowie:
- program artystyczny pt. „Polskie gułagi. Życie w Obozie Pracy Więźniów w Rusku” przygotowany przez uczniów ZS-P w Jaroszowie;
- wygłoszenie tematycznych referatów naukowych przygotowanych przez prelegentów: Romana Asyngera i dra Marka Żubryda;
- pytania, dyskusja i pamiątkowe zdjęcia.
28.09.2025 r. (niedziela):
godz. 13:30 – Uroczysta msza św. w kościele w Rusku;
godz. 14:45 – Przejście pod obelisk z tablicą pamiątkową:
- modlitwa za więźniów politycznych zmarłych w OPW w Jaroszowie-Rusku i na terenie całej Polski;
- okolicznościowe przemówienia, złożenie wieńców i kwiatów pod tablicą pamiątkową;
godz. 15.30 – Zakończenie spotkania.
Organizatorami wydarzenia są: burmistrz Strzegomia, Rada Miejska w Strzegomiu, dyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Jaroszowie, proboszcz Parafii Rzymsko-Katolickiej w Jaroszowie, sołtys wsi Rusko, prezes Koła Zarządu Dolnośląskiego Związku Solidarności Polskich Kombatantów oraz zarząd główny Ruchu Wolnych Demokratów.