Początek jesieni. Na razie jednego jej rodzaju

Zdjęcie: Początek jesieni. Na razie jednego jej rodzaju

W niedzielę, 22 września zaczyna się astronomiczna jesień. W tym roku przyjdzie o godzinie 14:43. Jej nadejście wyznaczane jest przez położenie Słońca, kiedy znajdzie się ono nad równikiem, w tzw. punkcie Wagi, znanym też jako punkt równonocy jesiennej.

Moment ten przypada między 21 a 23 września. Początek astronomicznej jesieni zatem nie ma stałej daty. Inaczej jest z jesienią kalendarzową. Ta przychodzi do nas każdego roku o stałej porze, 23 września.

Mimo iż jesienne dni będą coraz krótsze, ponad miesiąc pozostaniemy jeszcze w czasie letnim. Zmiana czasu w zimowy nastąpi w ostatni weekend października, czyli w nocy z soboty na niedzielę – z 26 na 27 października.

Astronomiczna jesień będzie nam towarzyszyć do momentu przesilenia zimowego, w tym roku do 21 grudnia. Wtedy zawita astronomiczna zima.

W ubiegłym stuleciu rekordowo wysoką temperaturę pierwszego dnia astronomicznej jesieni odnotowano w 1947 roku we Wrocławiu, było to 31,3 stopnia Celsjusza. Najzimniejszy natomiast był początek jesieni w 1904 roku w Warszawie – termometry pokazywały 8,4 stopnia Celsjusza.

Słońce dwukrotnie w ciągu roku znajduje się nad równikiem. Zjawisko równonocy zachodzi więc wiosną i jesienią i oznacza astronomiczny początek tych pór roku. Wówczas dzień i noc realizowane są mniej więcej tyle samo, czyli po około 12 godzin. Równonoc wiosenna przypada 19 do 21 marca, jesienna między 21 a 23 września.
Jednocześnie punkt równonocy jesiennej oznacza pierwszy dzień astronomicznej jesieni na półkuli północnej i pierwszy dzień astronomicznej wiosny na półkuli południowej. Od tego momentu półkula północna jest słabiej oświetlana niż południowa, aż do równonocy wiosennej.

W przypadku jesieni tak jak każdej innej pory roku wyróżnia się też jesień fenologiczną, termiczną i meteorologiczną.

Fenologiczna jesień jest związana z cyklem rozwojowym przyrody, nie ma więc stałych dat rozpoczęcia i zakończenia. Jej początek i koniec określany jest przez wystąpienie konkretnych zjawisk w przyrodzie. Początek jesieni fenologicznej wyznacza kwitnienie wrzosu zwyczajnego, a także dojrzewanie kasztanowca zwyczajnego i borówki brusznicy. adekwatną jesień rozpoznaje się po zmianie kolorów liści i opadaniu ich z drzew. zwykle pełnia jesieni fenologicznej przypada na październik.

Dokładnych terminów początku i końca nie ma też jesień termiczna, inaczej nazywana klimatyczną. Mówimy o niej, gdy średnia dobowa temperatura powietrza utrzymuje się w granicy od 5 do 15 stopni Celsjusza.

Z kolei początek meteorologicznej jesieni mamy już za sobą. Ma ona stałe daty w kalendarzu. Zaczęła się 1 września, a zakończy się 30 listopada. Ten rodzaj pór roku wyznaczony został przez naukowców, by mogli porównywać pomiary z takiego samego okresu i prowadzić statystyki.

Na początku jesieni, jeszcze przed wystąpieniem, tak wyraźnych jak w tej chwili zmian w pogodzie i w porach roku, występował krótki pogodny czas, określany jako “złota polska jesień”. To kilka ciepłych i słonecznych dni, odróżniających się od innych w tym okresie, często chłodnych, mglistych, szarych i deszczowych.

RL / IAR / opr. ToMa

Fot. pixabay.com