Po II wojnie światowej tereny m.in. Prus Wschodnich zyskały miano ziem odzyskanych. Z kolei domy – a w nich meble i sprzęty – były nazywane poniemieckimi. (Po)niemiecki był i jest przez cały czas układ urbanistyczny mazurskich wiosek i miasteczek, takim też pozostaje krajobraz kulturowy tego regionu. Owa poniemieckość oznacza, iż czegoś już nie ma. Co się z tym jednak stało? I czy ziemie te aby naprawdę zostały „odzyskane”? Przez kogo i w jakich okolicznościach? Zapraszamy na fotograficzne spotkanie wokół tematu (po)niemieckości.
Prace Olgi Żmijewskiej w ponadczasowy sposób przedstawiają krajobraz kulturowy Mazur, a konkretnie – okolic Idzbarka pod Ostródą, skąd rodzina autorki wyemigrowała do RFN w 1990 roku. 23 lata później powróciła do rodzinnej wsi i na dawnym polu dziadków zbudowała dom, w którym na stałe osiadła.
„(Po)niemieckie i odzyskane” jest dla autorki zatem nowe życie w Idzbarku, a fotografia to jej medium na pojęcie niepojętego – olbrzymich tragedii i traum, które pozostają zaklęte w ukształtowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym tych terenów, tak odmiennych od chociażby centralnej Polski. Sposób oddzielania od siebie pól, aleje klonowe i lipowe, a choćby stare owocujące jabłonki w środku monokultur świerkowych świadczą o tym, iż kiedyś musiało tu być siedlisko: oto relikty mieszkańców Mazur, którzy tu mieszkali i którzy ukształtowali te miejsca.
Jak mówiła fotografka:
W swoich pracach wydobywam na powierzchnię coś, co wydaje nam się zwykłe, naturalne, niegodne uwagi, a co jednak wpływa na nasze poczucie domu/heimatu i co osoby wypędzone z terenów byłych Prus Wschodnich często wymieniają jako obiekt tęsknoty i nostalgii. To nasza wspólna płaszczyzna – w tych krajobrazach wychowywały się dzieci niemieckie 100 lat temu, a teraz bawią się tu i dorastają dzieci polskie. Ich zmysły podzielają te doświadczenia.
Mazurski krajobraz jest przestrzenią wspólnych doświadczeń osób z różnych kręgów kultury; przestrzeni trwającej niezależnie od tego, jaką nazwę nadamy władzom, które nią zarządzają. jeżeli będziemy wystarczająco uważne/uważni, usłyszymy, co ma nam do powiedzenia.
Zapraszamy na wernisaż fotografii Olgi Żmijewskiej oraz laureatów przeprowadzonego jesienią tego roku przez Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce konkursu fotograficznego „(Po)Niemieckie”. Prezentowane prace będą punktem wyjścia do rozmowy z autorką, w której udział wezmą również prof. Krzysztof Ruchniewicz, historyk i niemcoznawca związany z Uniwersytetem Wrocławskim oraz Sebastian Ruszała – pasjonat, regionalista i autor profilu Kocham Opole & Opolskie. Spotkanie poprowadzi Ewa Stolz.
Wydarzenie odbędzie się w środę, 20 listopada 2024 r. o godzinie 17:00 w siedzibie Centrum Dokumentacyjno-Wystawienniczego Niemców w Polsce – oddziale Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. E. Smołki w Opolu przy ul. Szpitalnej 11. Uprzejmie prosimy o potwierdzenie obecności: telefonicznie pod numerem +48 77 407 50 12 lub mailowo na adres: [email protected]
Wydarzenie jest częścią projektu „(Po)Niemieckie/(Post)Deutsch“. Projekt organizowany jest przez Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce (ZNSSK) i finansowany ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego oraz przez Institut für Auslandsbeziehungen ifa (Instytut Stosunków Międzynarodowych) z budżetu Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec. Partnerami są Centrum Dokumentacyjno-Wystawiennicze Niemców w Polsce oraz Fundacja Sztuka Wolności. Patronatem medialnym jest tygodnik Wochenblatt.pl.
