Ratujmy wspólnie zabytkowe cmentarze Warmii i Mazur

Każde miasto ma swoje miejsca szczególne. Takie, które mówią więcej niż niejedna książka historyczna. W Olsztynie i w całym regionie Warmii i Mazur takimi miejscami są dawne cmentarze – pełne ciszy, pamięci i niezwykłej sztuki sepulkralnej. Wśród drzew i starych nagrobków zapisane są losy dawnych mieszkańców, ich historie, emocje i marzenia. To część naszego wspólnego dziedzictwa, o które warto dbać.

Już 1 listopada, w Dzień Wszystkich Świętych, po raz kolejny odbędzie się kwesta na rzecz ratowania zabytkowych cmentarzy Warmii i Mazur. W godzinach od 8:00 do 14:00 wolontariusze Społecznego Komitetu Ratowania Dawnych Cmentarzy będą kwestować w dwóch miejscach: na cmentarzu przy ulicy Poprzecznej w Olsztynie, oraz na cmentarzu w Dywitach.

To nie tylko zbiórka pieniędzy, ale przede wszystkim piękny gest pamięci i szacunku dla tych, którzy odeszli. Każda złotówka przekazana do puszki pozwala przywrócić dawny blask nagrobkom, krzyżom i ogrodzeniom, które są świadectwem historii naszego miasta. Społeczny Komitet Ratowania Dawnych Cmentarzy na Warmii i Mazurach działa od wielu lat, skupiając ludzi, którzy nie pozwalają, by czas i zapomnienie wymazały ślady dawnych pokoleń. Dzięki pracy wolontariuszy i hojności mieszkańców udało się już uratować setki zabytkowych nagrobków, kaplic i elementów małej architektury.

Każdy może dołączyć do tej akcji. Wystarczy jedna godzina wolnego czasu, by kwestować w szczytnym celu. Osoby, które chcą wziąć udział w kweście, mogą zgłosić się telefonicznie pod numerami: 89 526 97 02, 660 717 110, 784 004 203. Podczas zgłoszenia należy podać wybrane miejsce kwesty (Poprzeczna lub Dywity) oraz preferowaną godzinę dyżuru.

To drobny gest, który ma ogromne znaczenie. Jedna godzina poświęcona 1 listopada to realna pomoc w ratowaniu kawałka historii Warmii i Mazur.

Skarby olsztyńskich nekropolii

Na terenie Olsztyna znajduje się kilka wyjątkowych cmentarzy o ogromnej wartości historycznej i artystycznej.
Wśród nich szczególne miejsce zajmują:

• Cmentarz parafialny przy ul. Sielskiej – założony w 1879 roku w dawnej wsi Dajtki. Dziś leży w granicach miasta. Zachowały się tu kamienne nagrobki, kute i odlewane krzyże oraz tablice z czarnego szkła.
• Cmentarz przy ul. Rataja, należący niegdyś do parafii św. Józefa i Najświętszego Serca Pana Jezusa. Powstał w 1904 roku i został zamknięty w latach sześćdziesiątych XX wieku.
• Cmentarz parafii św. Jakuba przy ul. Wojska Polskiego – założony w 1870 roku. To miejsce wyjątkowe, z alejami obsadzonymi lipami i klonami oraz z pięknymi, często unikatowymi nagrobkami o dużej wartości artystycznej.

— Na tych cmentarzach czas odcisnął swoje piętno, ale wciąż można tu odnaleźć wiele przykładów dawnego rzemiosła — mówi Urszula Ulatowska z Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków. — Kamienne płyty, kute ogrodzenia i żeliwne krzyże tworzą niepowtarzalny krajobraz kulturowy Olsztyna — dodaje.

Pierwsza kwesta w Olsztynie odbyła się w 2003 roku. Od tamtej pory każdego roku mieszkańcy miasta i regionu z otwartymi sercami wspierają działania Komitetu. W latach 2003–2014 z publicznych kwest zebrano blisko 250 tysięcy złotych, które pozwoliły odnowić dziesiątki nagrobków i krzyży. Wśród wykonanych prac znalazły się między innymi:

• renowacja 51 nagrobków na cmentarzu św. Jakuba,
• remont kaplicy i odnowienie ogrodzeń na cmentarzu św. Józefa,
• odnowienie 83 nagrobków oraz remont dachu kaplicy na cmentarzu w Dajtkach.

Rok 2025 to kontynuacja tej pięknej tradycji. Z funduszy zebranych podczas ubiegłorocznej kwesty odnawiany jest kamienny nagrobek rodziny Toffel na cmentarzu św. Józefa, który został przewrócony przez wandali. realizowane są też prace przy drewnianym krzyżu rodziny Karl Bahr, wykonanym przez Michaela Lipowa. Całkowity koszt renowacji wynosi 13 990 zł.

Każde odnowione ogrodzenie, każdy uratowany krzyż to nie tylko przedmiot z przeszłości. To znak, iż pamiętamy o ludziach, którzy przed nami tworzyli historię Olsztyna i całego regionu. Dzięki wspólnemu wysiłkowi mieszkańców dawne nekropolie odzyskują swój dawny blask i stają się miejscami zadumy, a nie zapomnienia. Kwesta 1 listopada to już stały element obchodów Dnia Wszystkich Świętych w Olsztynie. Warto tego dnia nie tylko zapalić znicz na grobie bliskich, ale także wrzucić kilka monet do puszki wolontariuszy. To drobny gest, który przynosi ogromne efekty.

UM Olsztyn