Tradycyjna Wigilia w podlaskim: jaka była? Jaka jest dzisiaj?

W ten szczególny dzień jakim jest Wigilia piszemy o podlaskich zwyczajach związanych z wieczerzą oraz świętowaniem Bożego Narodzenia. Tak jak pisaliśmy: w województwie podlaskim obchodzone są one dwukrotnie: pierwszy raz właśnie teraz, kiedy obchodzą je katolicy, kościoły protestanckie oraz ludzie, którzy nie czują się wierzącymi. Drugie Boże Narodzenie przyjdzie za 2 tygodnie, kiedy świętować będą je prawosławni. A osób tego wyznania jest w naszym regionie bardzo dużo - najwięcej w Polsce. Jak w ubiegłym wieku przygotowywało się wieczerzę wigilijną? Wigilia - w domach katolickich, a w prawosławnych soczelnikiem (od słowa soczewo /socziwo – dań z ziaren) miała wiele podobnych cech w obu obrządkach. Pierwszym było siano. Umieszczano je pod obrusem, na którym układano świąteczne dania, a w centralnym miejscu opłatek (w prawosławiu prosforę). We wsiach często umieszczano siano nie tylko pod obrusem, ale wszędzie, gdzie się dało: było na stołach, siedzeniach, w szafach oraz na półkach i na podłodze. Miało symbolizować zdrowie, urodzaj i płodność. Potem należało przystroić odświętnym - obowiązkowo śnieżnobiałym - obrusem stół, przy którym zasiądą wszyscy do wieczerzy. Obrus powinien mieć ozdobny haft lub (w domach prawosławnych: bieżnik z pereborem - specjalnym białym lub srebrnym haftem). Na tak przygotowanym stole umieszcza się świecznik z zapaloną świecą i na talerzu układa się opłatek z obrazkami przypominającymi Boże Narodzenie. Prawosławna prosfora ma kształt małego chlebka upieczonego z mąki pszennej, wody oraz dr