Uwaga, oszust dzwoni!

Kiedyś odbierało się telefon z uśmiechem i przekonaniem, iż dzwoni ktoś znajomy. W 2025 roku dużo bardziej prawdopodobne jest jednak, iż to automatyczna sekretarka próbująca nam coś sprzedać albo – co gorsza – oszust chcący wykraść nasze dane osobowe. Telefon coraz częściej powoduje irytację, zamiast umożliwiać rozmowę z bliskimi czy przyjaciółmi.

Niechciane telefony czy tzw. „robocalls” można powstrzymać. Trzeba tez pamiętać, iż często w ten sposób oszuści próbują zdobyć Twoje dane! Fot. Archiwum WEM

Jak rozpoznać oszustwo?

Najpierw należy wiedzieć, iż oszuści dysponują ogromnymi zasobami technologicznymi i nieograniczonym dostępem do baz numerów telefonów, które są nieustannie kupowane i sprzedawane. Istnieje czarny rynek, na którym nasze dane osobowe krążą w nieskończoność. jeżeli nie mieszkasz w jaskini i nie porozumiewasz się wyłącznie językiem mówionym lub migowym – ktoś na pewno ma twoje dane! Możemy oczywiście zachować ostrożność, ale realną moc powstrzymania oszustów mają jedynie operatorzy linii telefonicznych. Wielu z nich pracuje nad rozwiązaniami tego problemu, ale przestępcy działają międzynarodowo, stale zmieniają taktyki i technologicznie bywają o krok przed nami.

Jeśli ktoś dzwoni znikąd i prosi o twoje dane, pieniądze, przelew czy płatność kartą podarunkową – jest to oszustwo. Zawsze. W takiej sytuacji natychmiast się rozłącz. Oszuści najczęściej podszywają się pod system opłat drogowych EZ Pass, pocztę, urząd skarbowy, ubezpieczenie zdrowotne i inne firmy ubezpieczeniowe, rekruterów czy serwisy gwarancji na samochody.

Zastrzeż swój numer

Rejestr „Do Not Call” („Nie dzwonić”) działa już od 20 lat i korzystają z niego ponad 244 miliony osób. Rejestr powstał, aby ograniczyć legalne telemarketingowe oferty sprzedaży. Oszuści jednak w ogóle nie przejmują się tym, iż zastrzegliśmy swój numer, bo FTC (Federalna Komisja Handlu) nie może blokować połączeń. Niemniej jednak, choć rejestr zmniejsza tylko niewielką część niechcianych telefonów, warto się do niego zapisać – łatwiej wówczas o rozpoznanie próby oszustwa.

Nielegalne połączenia

Istnieją dwa rodzaje nielegalnych połączeń. Pierwszym z nich są tzw. „robocalls”, czyli automatyczne nagrania. To zdecydowana większość zgłaszanych przypadków oszustwa telefonicznego (68%). W obecnych czasach coraz trudniej jest rozróżnić, czy rozmawia się z człowiekiem, czy z głosem wygenerowanym przez AI. Drugim rodzajem nielegalnych połączeń są rozmowy na żywo, czyli bezpośrednie połączenia przychodzące od oszustów.

Warto zaznaczyć, iż kilka rodzajów robocalls jest dopuszczalnych według zasad FTC. Są to m.in.:

• wiadomości czysto informacyjne (odwołany lot, przypomnienie o wizycie u lekarza, apteka informująca o receptach do odbioru, szkoła ogłaszająca opóźnione rozpoczęcie zajęć etc.),
• wezwania do spłaty długu – ale uwaga – próby „sprzedaży” usług oddłużeniowych to najczęściej oszustwo,
• połączenia o charakterze politycznym,
• połączenia od organizacji charytatywnych – tylko wówczas, gdy przedstawiciele organizacji dzwonią osobiście; jeżeli korzystają z firm zewnętrznych, to jest to nielegalna praktyka.

Jak nie dać się oszukać?

Możesz korzystać z usług oznaczania i blokowania połączeń – w zależności od tego, czy masz komórkę, tradycyjny telefon stacjonarny, czy VoIP (telefon działający przez internet). jeżeli zdecydujesz się na oznaczanie połączeń, to wówczas na ekranie będzie pojawiała się informacja „spam” lub „prawdopodobnie oszustwo”. Aplikacje pozwalające oznaczać połączenia łatwo znaleźć w sieci. Gdy wybierzesz blokowanie połączeń, wówczas zainstalowana aplikacja lub urządzenie zatrzyma niechciane połączenia, zanim do ciebie dotrą. Trzeba jednak pamiętać, iż mogą one też przypadkiem zablokować legalne połączenia.

Funkcje aplikacji mogą obejmować m.in.:

• blokowanie numerów według lokalizacji czy prefiksu,
• tworzenie list numerów blokowanych i dozwolonych,
• wysyłanie automatycznych wiadomości SMS do dzwoniącego.

Niektóre aplikacje mają dostęp do listy kontaktów – zawsze sprawdzaj politykę prywatności i zasady wykorzystywania danych. Sprawdź też, co oferuje twój operator – część tego typu usług jest darmowa lub wliczona w abonament. Dodatkowo większość telefonów ma już wbudowane opcje blokowania numerów (choć zwykle z ograniczeniem liczby blokad).

Aplikacje pozwalające na oznaczanie i blokowanie połączeń znajdziesz na stronie serwisu branży telekomunikacyjnej w USA: www.ctia.org.

Jeśli korzystasz z tradycyjnej linii stacjonarnej (nie VoIP), możesz dokupić podłączane do telefonu urządzenie blokujące połączenia. Najlepiej zapytać operatora sieci, które rozwiązanie będzie dla ciebie odpowiednie. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie https://www.fcc.gov/call-blocking https://www.fcc.gov/call-blocking.

Pamiętaj – niektóre połączenia i tak mogą się przedostać przez blokady – zarówno te wykonywane automatycznie, jak i przez ludzi lub AI. jeżeli odbierzesz nielegalny robocall, od razu się rozłącz. Nigdy też nie wybieraj na swoim telefonie cyfr. Naciskanie przycisków potwierdzi, iż twój numer jest „aktywny” i tylko zwiększy liczbę kolejnych połączeń.

Tak jak telefony komórkowe, robocalls są nieodłączną częścią naszego życia. Ich liczbę można jednak skutecznie zmniejszyć, zachowując ostrożność i korzystając z dostępnych narzędzi wykrywania oszustów.

Zgłaszaj niechciane połączenia!

FTC codziennie udostępnia zgłaszane numery operatorom i ich partnerom, którzy pracują nad lepszymi rozwiązaniami blokującymi i oznaczającymi połączenia. jeżeli z winy oszustów straciłeś pieniądze, zgłoś to na www.ReportFraud.ftc.gov. Więcej informacji znajdziesz też na: www.ftc.gov/robocalls i oraz www.DoNotCall.gov.

Przekaż te informacje swojej rodzinie i znajomym!

Catherine Blinder
Chief Education and Outreach Officer CT Department of Consumer Protection