1 tydzień temu
7 kwietnia 2025 roku w wieku 103 lat zmarł Antoni Mazur – wybitny krakowski architekt, autor wielu charakterystycznych świątyń i budynków użyteczności publicznej. Był absolwentem Wydziału Architektury Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, przez wiele lat związany z krakowskim oddziałem Stowarzyszenia Architektów Polskich. Jego projekty w znaczący sposób wpłynęły na powojenną architekturę sakralną w Polsce, a zwłaszcza w Krakowie.
Mazur specjalizował się w projektowaniu kościołów, których forma i konstrukcja daleko wykraczały poza utarte schematy. W Krakowie zrealizował cztery świątynie, które na stałe wpisały się w krajobraz miasta. Pierwszą z nich był kościół św. Antoniego z Padwy, powstający przez dwie dekady w krakowskich Bronowicach. Budowla ta stała się wzorcowym przykładem jego stylu – łączyła monumentalność i ekspresję bryły z funkcjonalnym, jednoprzestrzennym wnętrzem. Kolejnym dziełem Mazura był kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Łagiewnikach, gdzie architekt po raz kolejny zastosował strzeliste połacie dachowe i oszczędną formę konstrukcyjną, podporządkowaną rytmowi modlitwy i skupienia.
W drugiej połowie lat 70. Mazur zaprojektował kolejne dwie świątynie: kościół Stygmatów św. Franciszka z Asyżu na Prądniku Białym oraz kościół Zmartwychwstania Pańskiego na Woli Duchackiej.
Kościół Stygmatów św. Franciszka z AsyżuKażda z tych budowli prezentuje inne podejście do formy, ale wszystkie łączy czytelna inspiracja gotykiem – nie przez cytowanie detalu, ale przez wyrazistą geometrię, wertykalizm i monumentalność. Była to nowoczesna, autorska interpretacja tradycyjnych wzorców architektury sakralnej, przetworzona przez wrażliwość drugiej połowy XX wieku.
Kraków-Wola Duchacka, Parafia Zmartwychwstania PańskiegoRównolegle z działalnością sakralną Mazur realizował również projekty świeckie. W latach 50. i 60. zaprojektował między innymi budynki mieszkalne przy ulicy Grottgera i Gzymsików w Krakowie. Wyróżniały się one nowatorskim podejściem do bryły, rytmicznym układem okien oraz charakterystycznymi ażurowymi osłonami balkonów. Były to jedne z pierwszych krakowskich bloków, w których zerwano z socrealistycznym dziedzictwem i postawiono na nowoczesny modernizm – zgodny z ówczesnymi światowymi trendami.
Jedną z jego najbardziej znanych realizacji świeckich był biurowiec Energoprojektu przy ul. Mazowieckiej 21. Zaprojektowany pod koniec lat 60., przez lata pełnił funkcję siedziby ważnej instytucji projektowej. Mimo swojego znaczenia historycznego i architektonicznego, budynek nie doczekał się ochrony konserwatorskiej – wnioski o jego wpis do rejestru zabytków nie zostały uwzględnione. W 2025 roku obiekt został rozebrany pod inwestycję mieszkaniową, mimo protestów społeczników i środowisk związanych z ochroną modernizmu w Krakowie.
Energoprojekt KrakówAntoni Mazur był nie tylko projektantem, ale i autorem. W 2002 roku wydał książkę „Moje kościoły 1952–2002”, w której zebrał i opisał swoje doświadczenia związane z projektowaniem architektury sakralnej. Przed śmiercią pracował nad kolejną publikacją poświęconą pracom konserwatorskim, które prowadził między innymi na Wawelu i w Wiśniczu. Wieloletnia praktyka architekta obejmowała również projekty wnętrz liturgicznych, a część z nich powstawała we współpracy z żoną, Danielą Mazur – architektką i konserwatorką zabytków.
Msza żałobna w intencji zmarłego odbędzie się w środę, 16 kwietnia 2025 roku, o godzinie 16:00 w kaplicy na Cmentarzu Salwatorskim przy ul. Waszyngtona w Krakowie.
