Zmiany na ul. Zwycięstwa. Urbanistka podsumowuje konsultacje z mieszkańcami i prezentuje raport

Ulicę Zwycięstwa w Gliwicach czeka metamorfoza z „ulicy do przejazdów” w „ulicę do życia”. Zanim jednak ruszą prace projektowe, Biuro Urbanisty Miasta zapytało mieszkańców o zdanie. Od 26 czerwca do 30 września trwały szerokie konsultacje społeczne, które pozwoliły zebrać opinie i wyciągnąć wnioski opublikowane w końcowym raporcie.

W Gliwicach trwa jedno z najbardziej kompleksowych i otwartych działań konsultacyjnych w historii miasta, dotyczące ulicy Zwycięstwa. Należy ona do najstarszych i najważniejszych arterii śródmiejskich w regionie, a także najważniejszych przestrzeni publicznych w mieście. Prace nad projektem jej przebudowy koordynuje od jesieni 2024 roku Biuro Urbanisty Miasta.
– Przekształcenie ulicy Zwycięstwa nie jest jedynie inwestycją budowlaną, ale powinno obejmować również działania społeczne, kulturowe i gospodarcze, które przywrócą jej funkcję centralnej i żywej, miejskiej przestrzeni – podkreśla Katarzyna Kuczyńska-Budka, prezydentka Gliwic. Dlatego przed stworzeniem ostatecznego projektu tak ważne było skonfrontowanie propozycji ekspertów z oczekiwaniami użytkowników ulicy czy przedsiębiorców.

Gliwice jak Kopenhaga
Latem po raz pierwszy w Gliwicach zastosowano tzw. prototypowanie urbanistyczne – czyli testowanie możliwych rozwiązań w rzeczywistej przestrzeni miejskiej. Metoda ta wpisuje się w rosnący nurt eksperymentów miejskich, stosowanych w europejskich miastach takich jak Kopenhaga, Rotterdam czy Wiedeń, a w Polsce m.in. w Warszawie czy w Szczecinie. Na odcinkach ul. Zwycięstwa wprowadzono tymczasowe zmiany w organizacji ruchu, ustawiono podesty (parklety) i elementy zieleni, a kierowcy, piesi i rowerzyści mogli doświadczyć zmiany. Sprawdzano trzy warianty zawężenia jezdni: jednostronne (po jednej stronie ulicy), dwustronne (symetryczne zwężenie z obu stron) i meandrujące (z łagodnymi przesunięciami toru jazdy). W prototypie chodziło o to, który wariant najlepiej sprawdzi się w Gliwicach, ale także o sprawdzenie, czy możliwe jest spowolnienie ruchu bez pogorszenia przepustowości w centrum miasta.
Konsultacjom towarzyszyły: ankieta internetowa, wywiady w przestrzeni ulicy, opinie mailowe i kanały otwarte oraz spotkania z Radą Dzielnicy Śródmieście, przedsiębiorcami i mieszkańcami. Prowadzona była również analiza danych technicznych i pomiarowych. Dane te umożliwiły zderzenie opinii mieszkańców z rzeczywistymi zmianami w zachowaniach użytkowników, np. spadkiem prędkości pojazdów, wzrostem liczby pieszych czy zwiększoną liczą osób zatrzymujących się w przestrzeni publicznej.

Zmiany wspierające komfort, bezpieczeństwo i atrakcyjność
W sprawie ulicy Zwycięstwa głos zabrali mieszkańcy, przedsiębiorcy, uczniowie i pracownicy instytucji działających w Śródmieściu. W samej ankiecie wypowiedziało się 2961 osób. Typowa dla tego rodzaju procesów była tzw. fala startowa, czyli nagły napływ silnie negatywnych opinii w pierwszych dniach uruchomienia badania, wynikający zarówno z emocjonalnej reakcji mieszkańców na zmiany, jak i niepełnego zrozumienia idei prototypowania urbanistycznego. Z czasem udział negatywnych opinii stopniowo spadał, a rósł udział ocen pozytywnych, świadczący o lepszym zapoznaniu się użytkowników ulicy z prezentowanymi wariantami.

– Gliwiczanie jasno wskazali, iż chcą ulicy z klimatem – zielonej, spokojniejszej, z miejscami do zatrzymania się i oddechu. Teraz naszą rolą jest przełożyć te oczekiwania na konkretne rozwiązania projektowe – podkreśla Agata Twardoch, dyrektorka Biura Urbanisty Miasta.

fot. F. Zobawa

Analizy ujawniły, iż Zwycięstwa pełni przede wszystkim funkcję przestrzeni pieszej, dlatego rozwiązania powinny iść w kierunku zwiększania komfortu i bezpieczeństwa poruszania się pieszych: poszerzenia chodników, zastosowania przyjaznych materiałów, wydzielenia stref odpoczynku czy uporządkowania ruchu kołowego. Nie mniej ważne jest zwiększenie udziału zieleni sadzonej w gruncie, co było najczęściej wskazywanym brakiem. Zmiany powinny respektować oczekiwania zachowania walorów architektonicznych i funkcjonalnych ulicy i być prowadzone w duchu „modernizacji z szacunkiem do kontekstu”, co oznacza wzmacnianie istniejących atutów ulicy. Autorzy raportu zalecają opracowanie jednolitego katalogu elementów małej architektury i oświetlenia, który wzmocni tożsamość miejsca i wyeksponuje jego historyczne walory.

Kilka miejsc w przebiegu ulicy ma zostać szczególnie potraktowanych i zaprojektowanych tak, by się wyróżniały. Są to: skrzyżowanie z placem Inwalidów, plac przed Urzędem Miejskim, skrzyżowanie z aleją Przyjaźni i teren nad DTŚ. W przypadku placu Inwalidów i skweru Europejskiego rekomenduje się wprowadzenie obiektów kubaturowych – pawilonów nawiązujących do gliwickich „okrąglaków”. W przypadku placu przed Urzędem Miejskim – poszerzenie zasięgu placu, a w przypadku alei Przyjaźni – podkreślenie ciągłości alei i jej wyjątkowej roli. W raporcie jest mowa o całodobowej toalecie publicznej.
Ważny wniosek dotyczy również wspierania wydarzeń i aktywności kulturalnych: animacji kultury ulicznej, inicjatyw lokalnych i czasowych interwencji artystycznych.

Zmiany w układzie ulicy – geometryczne i funkcjonalne
Analiza danych technicznych i pomiarowych pozwoliła na wniosek, iż natężenie ruchu na ulicy Zwycięstwa ustabilizowało się na poziomie nieco niższym niż przed wprowadzeniem zmian. Oznacza to, iż cześć kierowców zrezygnowała z traktowania ulicy jako korytarza przelotowego przez centrum miasta. To pierwsze efekty projektowe prototypowania – zmiana organizacji i zawężenie przekroju ulicy zaczęły ograniczać ruch tranzytowy, kierując go w stronę innych tras. Nie sprawdziły się też obawy mieszkańców związane z wpływem zwężenia jezdni na komfort poruszania się samochodem po Śródmieściu – spowolnienie ruchu nie generowało zatorów.

W ramach organizacji ruchu w raporcie rekomenduje się wprowadzenie strefy zamieszkania, w której pieszy uzyskuje bezwzględny priorytet, a ruch i geometria ulicy podporządkowane są zasadzie współdzielenia przestrzeni. Istotną kwestią pozostaje parkowanie, w tym w czasie dostaw. W przebiegu ulicy od wielu dekad nie ma możliwości parkowania, ale potrzebne będzie wprowadzenie stref postoju tymczasowego dla dostaw towarów. Eksperci za zasadną uznali też koncepcję miasta, by na obu krańcach osi śródmiejskiej Zwycięstwa – Górnych Wałów – Dolnych Wałów zlokalizować pojemne parkingi wielopoziomowe.
Ułatwienia dla transportu rowerowego i publicznego to kolejne wytyczne BUR. Nie rekomenduje się wprowadzenia wydzielonej drogi rowerowej wzdłuż samej ulicy, gdzie ruch rowerowy ma być współdzielony z pieszym. Jako alternatywna trasa służyć by miała szybka, wydzielona ścieżka rowerowa wzdłuż ulicy Dworcowej. W przypadku transportu publicznego, na ulicy Zwycięstwa lepiej sprawdziłyby się z kolei mniejsze autobusy, co sygnalizowali także mieszkańcy podczas konsultacji.

Dalsze prototypowanie i projektowanie
Eksperci rekomendują utrzymanie spowolnienia ruchu w okresie przejściowym, bo obserwacje z prototypowania pokazały, iż zmniejszenie prędkości pojazdów nie obniżyło płynności ruchu w centrum. Zdecydowanym zwycięzcą w oczach mieszkańców okazał się wariant dwustronny, który uzyskał 85,3% pozytywnych opinii. Najniżej oceniono wariant meandrujący. Mieszkańcy wskazywali, iż utrudnia orientację i wprowadza chaos. Dlatego w kolejnym etapie pozostawione zostaną dwa warianty, z pominięciem meandrowania – zawężenie jednostronne i zawężenie dwustronne.
Na czas prototypowania na ulicy dostawione zostaną również donice, przeniesione z innych części miasta, żeby z jednej strony uniemożliwić „dzikie” parkowanie a z drugiej – wydzielić strefy wyłączone z ruchu. W listopadzie w pierwszej kolejności 18 donic trafi na odcinek od Rynku do ulicy Wyszyńskiego, a do udziału w obsadzaniu ich zielenią miasto zaprosi mieszkańców.
Jeszcze w tym roku opracowany zostanie projekt koncepcyjny, który uwzględni wnioski z konsultacji.
Następnie powstanie projekt budowlany i zostanie wybrany wykonawca inwestycji.

Pobierz raport