Nie robisz przelewów? Bank wpisze Twój PESEL i zamknie konto. Będzie masowa akcja – 2,5 mld zł na kontach

26 lipca posłowie przegłosowali ustawę, która zmieni polską bankowość. Od 2026 roku instytucje finansowe dostaną dostęp do rejestru PESEL i będą automatycznie weryfikować, czy właściciele nieaktywnych rachunków przez cały czas żyją. Na kontach w całej Polsce zalega około 2,5 miliarda złotych należących do osób zmarłych – te pieniądze w końcu trafią do rodzin. Ale rewolucja dotknie też żywych klientów.

Fot. Shutterstock

Kasia szukała konta ojca przez półtora roku

Kasia z Warszawy wiedziała, iż zmarły ojciec miał oszczędności w jednym z banków. Problem w tym, iż nie znała nazwy instytucji. Wysłała zapytania do 14 różnych banków. Większość odpowiadała po miesiącach albo wcale. Dopiero po półtora roku natknęła się na rachunek z 65 tysiącami złotych – pieniądze, które przez ten czas leżały i niedostępne dla rodziny.

Jak podaje Ministerstwo Finansów, takich historii są tysiące. Na polskich rachunkach bankowych zalega około 2,5 miliarda złotych należących do osób, które już nie żyją. Do tej pory banki nie miały narzędzi do automatycznego sprawdzania statusu właścicieli, a spadkobiercy często nie wiedzieli gdzie bliscy przechowywali swoje oszczędności.

Pan Marek z Krakowa przez trzy lata bezskutecznie poszukiwał kont zmarłego ojca. Wysyłał zapytania, zbierał dokumenty spadkowe, obdzwaniał dziesiątki instytucji finansowych. Ostatecznie natrafił na konto z 80 tysiącami złotych – kwotę, która mogła znacząco pomóc rodzinie zaraz po śmierci ojca, a nie trzy lata później.

Jak będzie działał nowy system

Kluczową zmianą jest automatyczna weryfikacja rachunków nieaktywnych przez pięć lat. Brak aktywności oznacza nie tylko brak przelewów czy wypłat, ale też brak logowania do bankowości elektronicznej czy choćby sprawdzenia salda. Po upływie pięciu lat bank wystąpi do ministra adekwatnego do spraw informatyzacji o dane z rejestru PESEL.

Jeśli system wskaże datę zgonu, instytucja zamknie konto i rozpocznie przekazywanie pieniędzy uprawnionym spadkobiercom. Jak podaje portal Biznes.wprost.pl, rozwiązanie ma ułatwić rodzinom dostęp do środków i wyeliminować ryzyko nieuprawnionych wypłat przez osoby trzecie.

Przepisy zawierają jednak ważne zabezpieczenie. jeżeli właściciel rachunku ma w danym banku inne aktywne konto, instytucja nie będzie musiała weryfikować statusu życia w rejestrze PESEL. To chroni przed przypadkowym zamykaniem kont osób, które po prostu przestały korzystać z jednego z rachunków.

Przyspieszona procedura dla lokat terminowych

Banki będą miały tylko trzy miesiące na wystąpienie do rejestru PESEL, gdy umowa rachunku wygaśnie – na przykład w przypadku lokaty terminowej – a właściciel nie wydał wcześniej dyspozycji wypłaty pieniędzy. To oznacza, iż środki z lokat terminowych trafią do spadkobierców znacznie szybciej niż dotychczas.

Nowelizacja przewiduje też uproszczenie procedury udzielania informacji. Banki będą musiały przekazywać spadkobiercom zmarłych oraz zarządcom sukcesyjnym zbiorczą informację o rachunkach bankowych zmarłego – zarówno tych aktywnych, jak i już zamkniętych. Portal Prawo.pl podkreśla, iż uproszczona została procedura przekazywania informacji zbiorczej przez bank, który nie będzie musiał sięgać do odległej przeszłości i dokumentów rozwiązanych rachunków.

Co to oznacza dla ciebie

Jeśli regularnie korzystasz ze swojego konta – przelewasz pieniądze, logujesz się do bankowości elektronicznej, wypłacasz gotówkę – nie masz się czym martwić. Procedura dotyczy wyłącznie rachunków nieaktywnych przez pięć lat.

Szczególną uwagę powinni zwrócić właściciele „zapasowych” kont oszczędnościowych. jeżeli trzymasz tam pieniądze „na czarną godzinę” i nie dotykasz ich przez lata, wystarczy raz na jakiś czas zalogować się do bankowości internetowej albo wykonać symboliczną operację. Przelew złotówki na drugie własne konto, sprawdzenie salda online, wypłata 10 złotych z bankomatu – cokolwiek, co pokazuje, iż rachunek jest pod kontrolą właściciela.

Warto sprawdzić wszystkie swoje konta co najmniej raz w roku. Im więcej kont posiadasz w różnych bankach, tym większe ryzyko, iż któreś z nich zostanie zapomniane. jeżeli masz rachunki w kilku instytucjach i rzadko z nich korzystasz, rozważ konsolidację – lepiej ograniczyć ich liczbę.

Dla rodzin zmarłych to prawdziwa rewolucja

Do tej pory spadkobiercy prowadzili długotrwałe poszukiwania. Banki nie mogły ujawnić informacji bez dokumentów spadkowych, a wiele osób nie wiedziało nawet, w którym banku ich bliscy mieli konta. Nowe przepisy eliminują takie sytuacje – to bank sam zainicjuje procedurę, a rodzina zostanie poinformowana o środkach.

Od lipca 2025 roku w Polsce działa Centralna Informacja o Rachunkach Bankowych. Jak podaje Krajowa Izba Rozliczeniowa, miesięcznie wpływa 700-800 zapytań od osób fizycznych szukających rachunków zmarłych bliskich. Problem w tym, iż system działa na wniosek – rodzina musi najpierw dowiedzieć się o jego istnieniu, potem zebrać dokumenty spadkowe, złożyć wniosek i czekać na odpowiedź.

Nowe przepisy odwracają ten mechanizm. To bank będzie inicjował kontakt ze spadkobiercami. Jak tylko system PESEL potwierdzi zgon, instytucja zamknie konto i rozpocznie procedurę przekazywania środków uprawnionym osobom zgodnie z obowiązującym prawem.

Kiedy przepisy wejdą w życie

Ustawa trafia teraz do Senatu, a następnie do podpisu prezydenta. Jak informuje Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, przepisy mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Portal Warszawawpigulce.pl podaje szacunki, iż przepisy wejdą w życie w pierwszej połowie 2026 roku.

Banki i SKOK-i dostaną dodatkowy czas na dostosowanie swoich systemów informatycznych do automatycznej komunikacji z rejestrem PESEL. Pierwsze masowe weryfikacje statusu właścicieli nieaktywnych rachunków rozpoczną się kilkanaście miesięcy po wejściu przepisów w życie. To oznacza, iż już za rok polskie banki zaczną sprawdzać, czy właściciele nieaktywnych kont przez cały czas żyją.

Powiadomienia przed zamknięciem konta

Prawdopodobnie właściciele rachunków nieaktywnych przez 4 lata otrzymają powiadomienie – mailem lub SMS-em – z informacją, iż jeżeli w ciągu roku nie wykonają żadnej operacji, konto zostanie zweryfikowane w rejestrze PESEL. To da ludziom czas na reakcję.

Wystarczy zalogować się do bankowości internetowej, sprawdzić saldo, zrobić symboliczny przelew na 1 złoty. Cokolwiek, co pokazuje, iż rachunek jest pod kontrolą właściciela. Bank potraktuje to jako aktywność i konto nie będzie podlegało weryfikacji w rejestrze PESEL.

Co zrobić z wieloma kontami

Dla osób starszych szczególnie istotne jest zostawienie rodzinie informacji o wszystkich kontach i lokatach. Lista banków, numery kont, lokalizacja dokumentów – te informacje mogą zaoszczędzić bliskim miesięcy lub lat poszukiwań.

Jeśli masz konta w kilku bankach i rzadko z nich korzystasz, warto rozważyć konsolidację. Każde dodatkowe konto to ryzyko, iż zapomnisz o nim na lata. jeżeli ostatni raz logowałeś się do bankowości internetowej w 2020 roku, a bank wymaga aktywności co 5 lat, możesz obudzić się w 2026 roku z informacją, iż twoje konto zostało zweryfikowane.

Większe bezpieczeństwo całego systemu

Automatyczna weryfikacja życia właścicieli kont zwiększy bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Banki zyskają dodatkowe narzędzie w walce z oszustwami – zablokowane zostaną próby wyłudzania pieniędzy z kont osób zmarłych.

Regularna weryfikacja statusu właścicieli nieaktywnych rachunków zwiększy przejrzystość systemu finansowego i ułatwi procedury spadkowe. Z punktu widzenia gospodarki ważne jest też przywrócenie do obiegu miliardów złotych, które dziś są praktycznie bezużyteczne.

Praktyczne porady na dziś

Sprawdź wszystkie swoje konta jeszcze dziś. Zaloguj się do każdego z nich, wykonaj jakąś operację – przelew, sprawdzenie salda, wypłatę. Upewnij się, iż pamiętasz o wszystkich rachunkach, które posiadasz.

Jeśli masz konta oszczędnościowe, na które odkładasz pieniądze i przez lata ich nie ruszasz, ustaw sobie przypomnienie w kalendarzu na raz w roku. Wystarczy jedno logowanie rocznie, by bank uznał konto za aktywne.

Poinformuj rodzinę o wszystkich swoich rachunkach. Napisz listę banków i numerów kont, zachowaj ją w miejscu dostępnym dla najbliższych. W razie twojej śmierci zaoszczędzisz im miesięcy poszukiwań.

Rozważ konsolidację kont. jeżeli masz rachunki w trzech różnych bankach, a aktywnie korzystasz tylko z jednego, lepiej zamknij pozostałe. Unikniesz sytuacji, w której jedno z kont zostanie zapomniane i automatycznie zweryfikowane przez bank.

Przez dekady tysiące kont pozostawało uśpionych, a oszczędności ich właścicieli blokowały się w systemie. Nowe przepisy mają zakończyć tę epokę. Banki nie będą już biernymi strażnikami zapomnianych pieniędzy, ale aktywnie zadbają o to, by środki trafiły do tych, którym się należą – żywych klientów albo ich spadkobierców.