Wojewódzkie Sądy Administracyjne w Olsztynie i Warszawie oraz Naczelny Sąd Administracyjny uznały, iż samorządy nie mogą ustanawiać opłat niezwiązanych bezpośrednio z pochówkiem zmarłych. Oznacza to, iż wiele należności pobieranych przez cmentarze komunalne w Polsce – takich jak opłaty za dochowanie do grobu, wjazd na teren cmentarza czy tzw. opłaty eksploatacyjne – nie ma podstawy prawnej. Sprawa rozpoczęła się, gdy mieszkaniec Olsztyna zaskarżył uchwałę Rady Miasta z 22 lutego 2023 roku, która wprowadziła nowe stawki za korzystanie z cmentarzy komunalnych i usług domów przedpogrzebowych. Uchwała przewidywała m.in. dodatkowe opłaty za dochowanie zmarłego do istniejącego grobu oraz przedłużenie użytkowania miejsca pochówku na kolejne 20 lat. Skarżący uznał, iż takie należności są niezgodne z ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 roku, która pozwala pobierać wyłącznie opłaty związane bezpośrednio z pochówkiem.
Sąd: tylko opłaty za pochówek są legalne
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie przyznał rację mieszkańcowi. W uzasadnieniu wyroku podkreślono, iż samorządy nie mogą dowolnie ustalać opłat za korzystanie z cmentarzy. Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o cmentarzach, możliwe jest pobieranie jedynie opłat bezpośrednio związanych z pochowaniem zwłok.
Sąd stwierdził, iż powoływanie się przez Radę Miasta na ustawę o