Tego jeszcze nie było. Politechnika Krakowska pomoże polskim skoczkom (ZDJĘCIA)

Politechnika Krakowska i Polski Związek Narciarski rozpoczynają współpracę naukowo-techniczną. Bazą do wspólnych działań będzie m.in. infrastruktura nowo otwartego Laboratorium Aerodynamiki Środowiskowej Politechniki Krakowskiej z unikatowymi narzędziami do badań z zakresu inżynierii wiatrowej.

List intencyjny o wspólnym prowadzeniu badań w obszarze innowacyjnych rozwiązań dla sportów zimowych podpisali 5 marca 2024 r. w Krakowie Adam Małysz, prezes Polskiego Związku Narciarskiego i Jan Winkiel, sekretarz PZN oraz prorektor Politechniki Krakowskiej dr hab. inż. arch. Tomasz Kapecki, prof. PK. kooperacja uczelni i PZN służyć będzie wsparciu szkolenia seniorskich i młodzieżowych reprezentacji Polski, na początek kadr skoczków narciarskich.

Wiatr i związane z nim wyzwania – to jedno z kilku wspólnych zainteresowań badawczych naukowców Politechniki Krakowskiej i specjalistów ze sztabów trenerskich Polskiego Związku Narciarskiego. – Od kilkudziesięciu lat nasi naukowcy, pod kierunkiem prof. Andrzeja Flagi, twórcy polskiej szkoły inżynierii wiatrowej i aerodynamiki budowli, badają charakterystykę wiatru. Z jednej strony jego potencjalnie destrukcyjną siłę, którą – dla bezpieczeństwa ludzi i budowli – inżynierowie muszą okiełznać, a z drugiej – ogromny potencjał tego żywiołu jako czystego źródła energii. Cieszymy się, iż teraz Politechnika Krakowska wesprze polskich sportowców wiedzą i kompetencjami zespołu badawczego Laboratorium Inżynierii Wiatrowej oraz ogromnym potencjałem nowego Laboratorium Aerodynamiki Środowiskowej. Mamy nadzieję, iż przyczynimy się tak do ich medalowych sukcesów, może choćby olimpijskiego formatu – mówi prof. PK Tomasz Kapecki, prorektor Politechniki Krakowskiej.

Adam Małysz, prezes Polskiego Związku Narciarskiego, podkreśla, iż bez naukowego wsparcia nie da się w dzisiejszym sporcie wyczynowym osiągać sukcesów na światowym poziomie. – W sportach zimowych obserwujemy technologiczny wyścig zbrojeń od wielu lat. W przypadku potęg – takich jak Niemcy czy Austria – na sukcesy pracują nie tylko sztaby trenerskie i zawodnicy, ale wręcz całe instytuty badawcze naukowców, wspierane z budżetów państw. W Polsce taki system dopiero stwarzamy, przekonujemy do niego. W ramach Polskiego Związku Narciarskiego powołaliśmy w ubiegłym roku Centrum Innowacji, za jego pośrednictwem budujemy sieć współpracy m.in. z uczelniami, Ministerstwem Sportu i Instytutem Sportu. Politechnika Krakowska wnosi do niej unikatowe doświadczenia swoich naukowców i niesamowite narzędzia badawcze. Pól do wspólnego zgłębiania mamy naprawdę wiele, nie tylko w skokach narciarskich, ale też narciarstwie i snowboardzie – mówi prezes Adam Małysz.

W zasobach Laboratorium Aerodynamiki Środowiskowej Politechniki są m.in. tunele aerodynamiczne o zróżnicowanych przestrzeniach pomiarowych i możliwościach badawczych, pracownie laboratoryjne materiałów i procesów fizycznych oraz pracownie rozwiązań prototypowych. Potencjał badawczy laboratorium i kompetencje związanego z nim zespołu naukowców pozwolą m.in. modelować i analizować rzeczywiste wyzwania, które w sportach zimowych stawia przed zawodnikami korzystne i niekorzystne działanie warunków atmosferycznych czy innych zjawisk, dobrze już poznanych w naukach inżynieryjnych. – Doświadczenia z nich można z powodzeniem przenieść na świat sportu – podkreśla prof. Andrzej Flaga z Laboratorium Inżynierii Wiatrowej PK.

Zakres wspólnych prac badawczych Politechniki PZN będzie szeroki. W przypadku skoków narciarskich badania obejmą m.in. kolejne fazy skoku narciarskiego – od startu, przez odbicie z progu skoczni, lot z obciążeniami, lądowanie. Dr inż. arch. Łukasz Flaga, członek zespołu badawczego Laboratorium Inżynierii Wiatrowej PK zdradza: – Planujemy m.in.: poddawanie sportowców obciążeniom wynikającym z napływającego powietrza w różnym zakresie prędkości; analizowanie warunków opływu powietrza wokół sylwetek narciarzy i skoczków; przeprowadzenie pomiarów kluczowych parametrów związanych z odbiciem (tzw. symetria odbicia); rejestrację sylwetki w zmieniających się warunkach; testowanie i dobór geometrii odzieży oraz elementów sprzętu m.in. nart, butów, kombinezonów, kasków, gogli, także analizy smarów stosowanych w różnych warunkach pogodowych – wylicza naukowiec Politechniki.

Politechnika i PZN pracują już nad pierwszym wspólnym projektem naukowym, w ramach którego planują stworzyć stanowiska do badania wybicia z progu skoczni oraz do badań oporu aerodynamicznego pozycji sportowca. Naukowcy PK opracują metodykę pomiarów, zaprojektują eksperymentalne stanowisko do badań, które symulować będzie rzeczywiste warunki panujące w naturze, przeprowadzą jego kalibrację oraz automatyzację procesów szkoleniowych. Wyniki badań, testów, treningów i analiz, prowadzonych w laboratoriach Politechniki, umożliwią trenerom i zawodnikom doskonalenie umiejętności technicznych w najbardziej szczegółowych zakresach, pozwolą również testować i wprowadzać innowacje do treningu zawodników i sprzętu, z którego korzystają. To przełoży się na lepsze przygotowanie sportowców do udziału w zawodach i pomoże osiągać powtarzalne, wysokie wyniki w rywalizacji.

Ze strony PZN współpracę z Politechniką koordynuje jego nowy dział – Centrum Innowacji, powołane jesienią ubiegłego roku z inicjatywy prezesa Adama Małysza i sekretarza generalnego PZN Jana Winkla. – W pierwszym etapie działalności Centrum Innowacji PZN skupiło się na zdiagnozowaniu najbardziej naglących potrzeb trenerów. Dla wsparcia polskich kadr w sportach zimowych, zdecydowaliśmy się zaczerpnąć w pierwszej kolejności z ogromnego potencjału polskich uczelni i polskich naukowców – mówi Adam Chrapusta, kierownik Centrum Innowacji PZN. – Już wstępne rozmowy z naukowcami Politechniki Krakowskiej wskazały na bardzo wiele technologicznych możliwości wsparcia polskiego narciarstwa. Rozpoczęliśmy przygotowywania do pierwszego projektu dedykowanego kadrze skoczków narciarskich, następne projekty będą dotyczyły kolejnych dyscyplin zimowych PZN. Badania, wspierające prace trenerów kadr narodowych i zawodników, tak są planowane, aby służyły także młodym sporowcom, m.in. trenującym i uczącym się w szkołach mistrzostwa sportowego. To także z myślą o ich rozwoju PZN poszukuje innowacji w procesie szkoleniowym.

Partnerstwo z Polskim Związkiem Narciarskim stawia przed naukowcami Politechniki i nowym Laboratorium Aerodynamiki Środowiskowej niestandardowe wyzwania. Główne przeznaczenie otwartego przed miesiącem centrum badawczego to prowadzenie badań z zakresu inżynierii wiatrowej, inżynierii śniegowej i inżynierii środowiska, dotyczących m.in. analiz wpływów środowiskowych i klimatycznych (takich jak gwałtowny wiatr, nawalne deszcze czy obfity śnieg) na konstrukcje, budynki i ludzi oraz przewietrzania miast, transportu zanieczyszczeń, dynamicznego oddziaływania na smog. Można tu testować innowacyjne rozwiązania dla energetyki wiatrowej, rynku materiałów i produktów budowalnych. Ale nowe centrum jest też gotowe do podejmowania innych wyzwań inżynierskich, np. tych związanych z potrzebami profesjonalnych sportowców czy służb ratowniczych, może im służyć do badań, szkoleń i treningów w zmiennych warunkach pogodowych. W przeszłości ze wsparcia politechnicznych specjalistów od wiatru korzystali m.in. narciarz ekstremalny Jędrzej Dobrowolski i snowboardzista Michał Pawlikowski.

Michał Lop

zdjęcia Jan Zych