To był interesujący rok. Co wydarzyło się w nauce, kulturze, świecie, polityce i zdrowiu?

4 miesięcy temu

Rekord frekwencji podczas wyborów, rekordowo drogi obraz czy 4-dniowy tydzień nauki i strajk w Hollywood. W audycji „Ciekawy Rok” sprawdzimy co w 2023 roku wydarzyło się w polityce, kulturze, nauce, sporcie i muzyce. Przypomnimy też najlepsze akcje Radia Kielce.

SPORT

21 grudnia 50 lat skończył Tomasz Sikora – najwybitniejszy polski biathlonista, multimedalista mistrzostw Europy, mistrz świata w biegu indywidualnym z 1995 roku oraz pięciokrotny uczestnik zimowych igrzysk olimpijskich. w okresie 2008/2009 zajął 2. miejsce w klasyfikacji generalnej Pucharu Świata, a w okresie 2005/2006 zdobył małą kryształową kulę w sprincie.

Podczas zimowych igrzysk w Turynie w 2006 roku Sikora wywalczył srebrny medal w biegu masowym. To wydarzenie relacjonował Tomasz Zimoch.

Złoty medal zdobył wówczas Niemiec Michael Greis, a na najniższym stopniu podium stanął Norweg Ole Einar Bjorndalen.

Do wyłonienia jednego z finalistów piłkarskiego turnieju o Superpuchar Egiptu potrzebne były aż 34 rzuty karne w serii „jedenastek”. Drużyna Modern Future pokonała FC Pyramids 14:13, a siedem prób okazało się nieudanych. Taka liczba rzutów karnych w spotkaniu turnieju w Abu Zabi sprawiła, iż niektórzy zawodnicy musieli dwukrotnie podchodzić do „jedenastek”. Łącznie piłkarze Modern Future nie wykorzystali trzech z nich, a rywale – czterech.

Do rekordowych osiągnięć w liczbie rzutów karnych jeszcze daleko. Np. w 2022 roku wykonano 54 „jedenastki”, gdy w Anglii drużyna pod nazwą… Washington FC pokonała Bedlington Terriers 25:24 w lokalnym meczu pucharowym. Natomiast w spotkaniu o Puchar Namibii w 2005 roku pomiędzy KK Palace a Civics potrzeba było 48 rzutów karnych.

Paryżan zamieszkałych w pobliżu stref olimpijskich czekają niełatwe dni podczas największej sportowej imprezy globu, która odbędzie się na przełomie lipca i sierpnia tego roku. Będą musieli mieć specjalny kod QR umożliwiający przekraczanie stref i poruszanie się w nich.

Prefekt paryskiej policji Lauren Nunez ujawnił ponadto, iż z powodów bezpieczeństwa podczas uroczystości otwarcia Igrzysk Olimpijskich 26 lipca 2024 r. zostaną również zamknięte „nieprzydatne” stacje metra. Ograniczeniu ulegnie także ruch uliczny w strefach.

„Mieszkańcy będą musieli nie tylko przestrzegać zasad bezpieczeństwa i kontroli, ale również podawać cel pobytu w strefie. Będą musieli też rejestrować wszystkie osoby, które w tych dniach odwiedzą je, by obserwować ceremonię i zawody z balkonów, okien, dachów, czy łodzi mieszkalnych” – powiedział Nunez dziennikowi „Le Parisien” .

Ceremonia otwarcia zaplanowana została na 26 lipca i po raz pierwszy w historii ma odbyć się poza stadionem – na barkach płynących po Sekwanie. Zmagania olimpijskie zakończą się 11 sierpnia.

NAUKA

Ponad 2,1 tys. szkół na terenie Stanów Zjednoczonych wprowadziło czterodniowy tydzień nauczania. Zrobiły tak głównie niewielkie, wiejskie placówki. W ten sposób chcą zachęcić młodych nauczycieli do podejmowania pracy w szkole, a poza tym krótsza nauka jest tańsza. Mniej zadowoleni są rodzice, którzy muszą zapewnić dzieciom opiekę w dzień wolny od szkoły.
Uniwersytet Jana Kochanowskiego stał się mniejszy. Od czerwca kielecka uczelnia nie ma już filii w Piotrkowie Trybunalskim. Na bazie tej jednostki powstała samodzielna szkoła wyższa – Akademia Piotrkowska. UJK stracił blisko 800 studentów, ale zyskał w zamian papiery wartościowe na ponad 41 mln zł. Za te pieniądze powstanie nowa siedziba filii uniwersytetu w Sandomierzu.
Naukowcy z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego pomogą w badaniach, które mają odkryć najstarsze ślady osadnictwa na terenie naszego kraju. Projekt dotyczy Biebrzy, czyli jednej z największych rzek północno-wschodniej Polski. Profesor Tomasz Kalicki, kierownik Zakładu Geomorfologii i Geoarcheologii w Instytucie Geografii i Nauk o Ziemi UJK mówi, iż jednym z celów, które stawiają przed sobą naukowcy jest odkrycie przeznaczenia tajemniczych bagiennych fortec, których ślady kilka lat temu odkryto w tym miejscu. Nie wiadomo na przykład dlaczego palisady bywały zwrócone do wnętrza fortecy, tak jakby budowniczowie chcieli uniemożliwić opuszczenie obiektu. W projekcie uczestniczą naukowcy z kilku uczelni, a koordynatorem jest Biebrzański Park Narodowy.

KULTURA

Najbardziej kasowy polski film. Najbardziej kasowym polskim filmem 2023 roku są „Chłopi” w reżyserii Doroty Kobieli Welchman i Hugh Welchmana. Obraz na ekranach polskich kin zadebiutowali 13 października. Obejrzało go już ponad 750 tys. widzów. Film stanowi malarską interpretację powieści Reymonta, ale dodatkowo nawiązuje do wciąż aktualnych i ważnych społecznie tematów, na co uwagę zwracają eksperci filmowi. W obsadzie znalazł się m.in. aktor pochodzący z Ostrowca Świętokrzyskiego. Mirosław Baka, bo o nim mowa, wciela się w rolę samego Macieja Boryny. Film jest polskim kandydatem do Oscarów.

Najdroższe dzieła sztuki (źródło: architecturaldigest.pl)

„Kobieta z zegarkiem” (z 1932 roku) to najdrożej sprzedany obraz w 2023 roku. Szczęśliwy kolekcjoner na aukcji w Sotheby’s zapłacił za dzieło wybitnego przedstawiciela kubizmu aż 139,4 mln dolarów, czyli w przybliżeniu 552,8 mln zł.

Ta cena wydaje się jednak mała, o ile zastawimy ją z ceną zakupu najdroższego obrazu na świecie, a był to „Salvator Mundi” Leonardo da Vinci. W 2017 roku wylicytowano go w Christie’s w Nowym Jorku za 450 312 500 dolarów!!!!

Wracając do zestawienia z 2023 roku:

Na drugim miejscu znalazł się obraz „Kobieta z wachlarzem” (1917). To ostatni portret namalowany przez Gustava Klimta. Podczas aukcji w Sotheby’s tego lata obraz Austriaka został kupiony za 106,7 mln dolarów (w przybliżeniu 423 mln zł).

Podium zamykają „Lilie wodne w stawie” Claude’a Moneta z 1919 roku. To jedno z późniejszych dzieł Moneta, namalowane, gdy artysta dobiegał 80-tki. Obraz sprzedano na aukcji w Christie’s za74 mln dolarów, czyli ok. 293,5 mln złotych.

Opróżnione premiery amerykańskich produkcji, w tle strajk

Niemal każdy z nas ogląda filmy wyprodukowane w Hollywood, ale już mało kto wie, co dzieje za kulisami amerykańskiej farbki snów. Tymczasem w tym roku, przez 118 dni trwał strajk generalny aktorów i pracowników branży filmowej. Na jego czele stała jedna z najbardziej lubianych aktorek w Hollywood – Fran Dreschner, znana z serialu „Niania Frania”. Porozumienie udało się uzyskać w listopadzie.

ZDROWIE

Skomplikowaną operację, polegającą na całkowitej przebudowie serca 1,5-rocznego chłopca przeprowadził we wrześniu Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie. Lecznica poinformowała, iż była to pierwsza taka operacja w Europie. Główny lekarz operujący porównał taką operację do lądowania na Księżycu.

Wymagało to zamiany funkcjonowania komór serca. Każdy element serca: aorta główna, prawa i lewa tętnica płucna, naczynia wieńcowe, przedsionek – wszystkie te elementy musiały ulec przebudowie, tak, aby przywrócić prawidłowy przepływ krwi. Była to wręcz zamiana funkcjonowania komór serca. Tylko tak można było uratować życie Januszka.

Operacja zakończyła się sukcesem, dzięki miesiącom przygotowań i współpracy różnych grup medycznych.

Dla nie tylko polskich, ale i europejskich pacjentów, jest to bardzo dobra wiadomość. Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie oferuje teraz leczenie dostępne wcześniej tylko w Stanach Zjednoczonych.

Do lądowania na księżycu można także porównać zakup we wrześniu przez Świętokrzyskie Centrum Onkologii robota da Vinci. Aparat jest niezwykle precyzyjny, a operacje w których jest wykorzystywany są obciążone mniejszym ryzykiem powikłań. Ponadto podczas zabiegu pacjenci tracą mniej krwi i szybciej dochodzą do zdrowia. Dotychczas lekarze z Kliniki Urologii ŚCO wykonali już ponad 50 zabiegów.
Badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Stanforda na 5678 osobach wykazały, iż organy w naszym ciele starzeją się w różnym tempie. A gdy wiek któregoś z nich jest szczególnie zaawansowany w porównaniu z innymi, osoba posiadająca taki narząd jest narażona zarówno na zwiększone ryzyko chorób spowodowanych przez ten organ, jak i zgonu. Okazuje się, iż niemal 20 proc. przeciętnie zdrowych w wieku 50 lat i więcej posiada co najmniej jeden organ starzejący się w znacznie przyspieszonym tempie.
Działające w ramach Uniwersytetu Nowojorskiego akademickie centrum medyczne NYU Langone Health poinformowało o przeprowadzeniu pierwszego w historii udanego przeszczepu gałki ocznej. W 21-godzinnej operacji, w czasie której przeszczepiono jednocześnie część twarzy, udział wzięło 140 chirurgów, pielęgniarek i innych pracowników medycznych.
Chirurdzy ze Sri Lanki usunęli największy i najcięższy kamień nerkowy. Jak podaje Księga rekordów Guinnessa, kamień mierzył 13,37 na 10,55 cm i ważył aż 800 gramów. Operację przeprowadzono 1 czerwca. Pacjent – 62-letni emerytowany żołnierz Canistus Coonghe – czuje się dobrze.

MUZYKA

Rok 2023 w muzyce popularnej należał do Taylor Swift. Za 60 koncertów z samych biletów organizatorzy zgarnęli 1 mld 30 mln dolarów. To jeszcze nie koniec występów pod szyldem tej światowej trasy, a już teraz są one najbardziej dochodowe w historii. Sprawiło to, iż majątek Swift ocenia się na 1,1 mld dolarów. Jej dominację potwierdził magazyn „Time” przyznając jej tytuł człowieka 2023. Taylor utraciła kontrolę nad swoim muzycznym katalogiem. Postanowiła nagrać nowe wersje swoich wersjach, by nie tylko zarabiać na owocach swojej pracy, ale też zablokować dochody z katalogu przejętego we wrogi sposób. Wznowiona w październiku płyta „1989” sprzedała się w 3,5 mln egz., a wszystkie listy przebojów i albumów wypełnione są tytułami Taylor.
Fenomen Taylor dotarł również nad Wisłę. Jako pierwsza gwiazda sprzedała bilety na trzy koncerty na PGE Narodowym w sierpniu 2024 r.
Rok 2023 to także rok powrotów w muzyce. Grupa the rolling Stones wydała „Hackney Diamonds”. To pierwszy album studyjny z premierowym materiałem od 18 lat. Płyta w wielu krajach pokryła się platyną i złotem. W Polsce od 20 grudnia Hackney Diamonds jest złotą płytą.
Kolejnym powrotem była w zeszłym roku grupa The Beatles. Grupa wróciła z utworem „Now and Then”. Autorem piosenki był John Lennon, który także w niej zaśpiewał. Nagranie zostało później opracowane przez Paula McCartneya, George’a Harrisona i Ringo Starra, a po czterech dekadach dokończone przez Paula i Ringo i sztuczna inteligencję, która rozdzieliła ze starego nagrania głos i pianino.
The Beatles ustanowili też nowy UK Charts, stając się zespołem, który wrócił na pierwsze miejsce listy przebojów po najdłuższej przerwie. „Now and Then” było 18. numerem jeden w karierze grupy i jednocześnie pierwszym od 54 lat. Poprzednim singlem otwierającym zestawienie było „The Ballad of John and Yoko” / „Old Brown Shoe” z 1969 r. Dotychczasowy rekord należał do Kate Bush i wynosił 44 lata – tyle minęło między wprowadzeniem na szczyt singli „Wuthering Heights” i „Running Up That Hill”.
W październiku ukazał się nowy album Darii Zawiałow „Dziewczyna Pop”. Czwarty, studyjny album artystki to bez wątpienia jedna z najbardziej wyczekiwanych premier muzycznych. Dowodem na to może być Złota Płyta przyznana na kilka godzin przed oficjalną premierą. A singiel z tego wydawnictwa „FIFI HOLLYWOOD” na Oficjalnej Liście Sprzedaży w Polsce pokrył się platyną.
W Polsce bardzo dobrze sprzedawała się również płyta Miley Cyrus „Endless Summer Vacation” Płyta w Polsce pokryła się podwójną platyną. Z tego wydawnictwa pochodzi jeden z przebojów 2023 roku „Flowers”.
W Polsce największym wydarzeniem 2023 były trzy koncerty Sanah na stadionach wypełnionych po brzegi. Artystka zagrała trasę koncertową „Uczta nad ucztami”. Artystka zresztą wydała też swój pierwszy koncertowy album.

Ale nie tylko Sanach wystąpiła na stadionach. W tym roku w Polsce pojawili się min. Robbie Williams, Katie Melua, Måneskin, Def Leppard i Mötley Crüe, Iron Maiden, Kiss, Red Hot Chili Peppers, Beyoncé, Pink, Sting, Rammstein, Depeche Mode, The Weeknd, Andrea Bocelli czy 50 Cent. To był bardzo dobry koncertowy rok.

ŚWIAT

6 maja 2023 roku miała miejsce koronacja króla Karola III. Nowy władca Zjednoczonego Królestwa zasiadł na tronie po śmierci jego matki Elżbiety II. Mimo iż brytyjska królowa zmarła we wrześniu 2022 roku to oficjalna koronacja nowego władcy odbyła się dopiero osiem miesięcy później. W ceremonii wzięli udział goście z całego świata, a transmisję z Londynu śledziły miliardy ludzi z różnych kontynentów.
Na Ziemi jest coraz cieplej! Z analiz organizacji Climate Central wynika, iż od listopada 2022 r. do października 2023 r. Ziemia doświadczyła najgorętszych 12 miesięcy w historii. Globalne temperatury wzrosły w tym czasie o 1,3 stopnia Celsjusza powyżej rekordów sprzed epoki przemysłowej. Według naukowców zajmujących się środowiskiem i klimatem dane są alarmujące, ponieważ zbliżają się do poziomu odniesienia określonego w porozumieniu paryskim z 2015 r., czyli o 1,5 stopnia Celsjusza.
NASA odkryła czarną dziurę, która ma 13,2 mld lat. dzięki kosmicznego teleskopu Jamesa Webba astronomowie z NASA potwierdzili istnienie najstarszej dotychczas zarejestrowanej czarnej dziury we Wszechświecie. Szacuje się, iż uformowała się 470 mln lat po Wielkim Wybuchu. Jest 10 razy większa niż czarna dziura w Drodze Mlecznej.
Tak nieco z przymrużeniem oka. Polska zajęła 13. miejsce w rankingu stu najlepszych kuchni świata serwisu Taste Atlas. W 2023 roku wygrała kuchnia włoska, drugie miejsce zajęła kuchnia japońska, a podium zamyka Grecja. Kuchnia polska znalazła się na miejscu 13. zestawienia, z wynikiem 4,5 gwiazdki. Wśród najlepszych polskich dań, zdaniem internautów, znalazły się pierogi, gołąbki, sernik, babka, gulasz, rosół, kopytka, zapiekanka, bigos i klopsiki. Spośród pojedynczych produktów doceniono także twaróg, kabanosy i oscypek.

AKCJE RADIA KIELCE

Jak co roku Radio Kielce oprócz tego, co słyszą Państwo na antenie, zapraszało również na szereg plenerowych imprez, koncertów i akcji. Spotykaliśmy się ze słuchaczami, by zaproponować obcowanie z kulturą, rozrywką i edukacją w przeróżnych odsłonach.

Wystarczy powiedzieć, iż światowej sławy pianista, tak dobrze się czuł wśród kielczan w ogrodach włoskich dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich, a kielczanie tak mocno docenili jego wirtuozerię, iż zdecydował się na bisy! A to nieczęsto się zdarza podczas koncertów dla melomanów. Oczarowana widownia długo oklaskiwała pianistę i nie pozwalała zejść ze sceny. Zdarzyło się to 15 sierpnia 2023 roku, kiedy dla miłośników Chopina zagrał Martin Garcia, Garcia. To charyzmatyczny hiszpański pianista, laureat Międzynarodowego Konkursu im. F. Chopina w Warszawie.

Koncert w promieniach zachodzącego słońca był jednym z ośmiu, które odbyły się w 2023 roku podczas Chopinowskich Inspiracji. To wakacyjny cykl Radia Kielce, podczas którego znakomici artyści wykonują muzykę Chopina i innych wybitnych polskich kompozytorów. Koncerty realizowane są od 2020 roku i cieszą się coraz większą popularnością.

26 koncertów zorganizowało Radio Kielce w minionym roku, nie licząc dziewięciu w Studiu Gram, gdzie raz w miesiącu występują zespoły młodzieżowe z regionu świętokrzyskiego. Chcemy pokazać młode talenty. Ludzi, którzy mają już swoich fanów, ale przez cały czas tworzą i grają w domach, garażach, klubach i ośrodkach kultury. Niełatwo się przebić się na rynku muzycznym, a my pomagamy im zaistnieć i zmotywować do działania. My pomagamy im w promocji, a oni zapraszają.

Muzyczny cykl kończy wydanie płyty z najlepszymi utworami z każdego koncertu. Zresztą nie tylko z tej radiowej akcji wydajemy płyty. Wydajemy je, by podsumować np. Chopinowskie Inspiracje, Festiwal im Krystyny Jamroz w Busku-Zdroju, czy Ogólnopolski Festiwal Kultury Ludowej „Jawor u źródeł kultury”. W 2023 roku odbyła się druga edycja tego wydarzenia, które skupia zespoły i solistów ludowych z całego kraju, a święto folkloru, wielka gala i fantastyczna zabawa przy muzyce naszych korzeni odbywa się w czerwcu skansenie w Tokarni koło Kielc.

Muzyka w różnych odsłonach: dla melomanów, dla miłośników folkloru i dla młodzieży, ale nie tylko. Podczas wakacji 2023 Radio Kielce zaprosiło premierowo – do letniego kina również koneserów filmów: radiowy ogród, ciemno, wielki ekran, leżaki, czasem z kocykami, do tego przekąska nawiązująca do wyświetlanego filmu – to przepis na udany wieczór. I takie właśnie wieczory proponowaliśmy naszym słuchaczom. Mało tego, przed każdym seansem było spotkanie z reżyserem, krytykiem filmowym, dziennikarzem czy realizatorem dźwięku. Chodziło o to, by w profesjonalny i interesujący sposób wprowadzić w atmosferę obrazu. Tym bardziej, iż motywem przewodnim akcji była manipulacja i kreacja w świecie filmu. Zatem podczas dziewięciu wakacyjnych wieczorów mogliśmy nie tylko obejrzeć, ale i zgłębić tajniki filmu. W plenerowym kinie obejrzeliśmy m.in. Człowieka z marmuru, Obywatela Kane’a, Salę samobójców, Ucieczkę z kina Wolność czy Trumf woli. Cyklem dowodził prof. Piotr Kletowski- filmoznawca z UJK.
Wielka Literatura w cyfrowym świecie – to wyjątkowy projekt Radia Kielce, który rozpoczęliśmy w 2023 roku, ale będziemy kontynuować w 2024 i 2025. Chcemy bowiem nagrać w formie audiobooków działa literackie powstałe w regionie świętokrzyskim bądź stworzone przez autorów trwale związanych z ziemią kielecką. Audiobooki są nagrywane przez lektorów i znanych aktorów. Do projektu stworzona została specjalna strona internetowa online, na której można posłuchać interpretacji tych dzieł m.in. w wykonaniu znanego i cenionego aktora Jerzego Zelnika. Artysta przyjechał do Kielc w listopadzie na promocję projektu i mówił o nim w samych superlatywach.

Były kamery, transmisja, zdjęcia z aktorem i uroczyste uruchomienie portalu wielkaliteratura.online. Czego możemy tam posłuchać? M.in. Kazań Świętokrzyskich, fraszek i pieśni Jana Kochanowskiego w rewelacyjnej interpretacji Jerzego Zelnika, Kronik Wincentego Kadłubka, które przeczytał aktor Andrzej Pieczyński czy Kronik Długosza. Te czytali Cezary Jastrzębski i Robert Szumielewicz z Radia Kielce.

A czego będziemy mogli posłuchać w kolejnych latach? M.in. wybranych dzieł: Henryka Sienkiewicza, Stefana Żeromskiego, Witolda Gombrowicza, Wiesława Myśliwskiego.

POLITYKA

Rok 2023 w polityce, to oczywiście przede wszystkim wybory parlamentarne. Co było w nich najważniejsze? Frekwencja, rekordowa w historii wolnej Polski. Wyniosła ponad 74 procent, podczas gdy poprzedni rekord, to I tura głosowania w 1989 roku. Wtedy wyniosła „zaledwie” 62,7 procent. Teraz do urn poszło niemal ¾ uprawnionych. Kolejna nowość, to wygrana dotychczas rządzącej partii, która jednak musiała oddać władzę.
Rekordy również w Świętokrzyskiem. Najwięcej głosów zdobył Jarosław Kaczyński – 177 tys., tym samym pobił dotychczasowy rekord Przemysława Gosiewskiego z 2007 roku, który zdobył wówczas zaufanie 138 tys. głosujących. Wynik Jarosława Kaczyńskiego przebił również wynik całej Koalicji Obywatelskiej. Na listy tego komitetu głos oddało prawie 138 tys. mieszkańców regionu. Co ciekawe, mimo takich wyników, Prawo i Sprawiedliwość straciło w regionie dwa mandaty, a Koalicja Obywatelska zyskała jeden dodatkowy.
Wybory parlamentarne, to czas pożegnań i powrotów. Z Sejmem pożegnała się m.in. Iwona Śledzińska Katarasińska z Platformy Obywatelskiej, która zasiadała w ławach nieprzerwanie od 1991 roku. Mandat stracili również Janusz Korwin Mikke z Konfederacji i Tadeusz Cymański z Solidarnej Polski. Są też powroty. W regionie świętokrzyskim, do ław poselskich po 8 latach wrócił Lucjan Pietrzczyk z Koalicji Obywatelskiej, a po 4 latach mandat otrzymał znów Artur Gierada. 16 lat na mandat (i immunitet) czekał, startujący teraz z naszego regionu Roman Giertych z Koalicji Obywatelskiej.
Wspomniana Iwona Śledzińska Katarasińska jest na pewno wśród rekordzistów pod względem przynależności partyjnej. Zaliczyła członkostwo w pięciu ugrupowaniach, poczynając od Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (do 1981 roku), później po zmianie ustroju należała do Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna, następnie była działaczką Unii Demokratycznej i Unii Wolności, aż ostatecznie zakotwiczyła w Platformie Obywatelskiej.

Idź do oryginalnego materiału