2 godzin temu
Najstarszy zabytek powiatu parczewskiego przeniesiony… na środek ronda. Mowa o 17-wiecznej kapliczce w Podedwórzu, która została przesunięta z krawędzi skrzyżowania na jego centralne miejsce. Obiekt przejdzie konserwację i renowację. A wszystko to inicjatywa powiatu i gminy.
To perełka i wizytówka Podedwórza
– Kapliczka po remoncie będzie perełką i wizytówką Podedwórza – mówi wójt gminy, Monika Mackiewicz -Drąg. – Mamy nadzieję, iż już niedługo ta wizytówka będzie wyeksponowana w nowej odsłonie. Jest teraz nieco wyższa, ponieważ zyskała nową podmurówkę. realizowane są prace przy odtworzeniu tynków historycznych wapiennych. Natomiast kapliczka została właśnie podmurowana i przywrócono jej tak jakby naturalne proporcje, które zyskała podczas wybudowania w XVII wieku.
Dlaczego kapliczkę przeniesiono na środek ronda?
– Kapliczka pierwotnie znajdowała się na środku skrzyżowania – mówi konserwator zabytków, Arkadiusz Bojczuk. – ale w wyniku kolejnych przebudów dróg znalazła się ona na rondzie, z tym iż na skraju tego ronda, w związku z tym była narażona na uszkodzenia – na działanie soli używanej do posypywania ulic. Parę lat temu miało miejsce zdarzenie gdy w kapliczkę wjechał samochód. W wyniku kolejnych prac drogowych cokół kapliczki został przysypany ziemią, więc kapliczka straciła swoją pierwotną smukłość. W związku z tym podjęliśmy decyzję o jej przeniesieniu na środek ronda.
To najstarszy zabytek powiatu parczewskiego.
– Kapliczka w Podedwórzu jest najstarszym zabytkiem na terenie powiatu parczewskiego – mówi Paweł Ciopciński ze Starostwa Powiatowego w Parczewie. – Tak jak data jest na kapliczce 1646 rok. Najprawdopodobniej jej inicjatorem był Aleksander Ludwik Kopeć, Kasztelan Brzeski. Nie wiemy niestety jaka figurka znajdowała się oryginalnie w tej kapliczce, jej potoczna nazwa to jest święty Jan. Niestety, nie mamy żadnych dowodów pisemnych ani innych, które by mówiły jaka dokładnie była figurka tam umieszczona.
Według relacji konserwatora zabytków, Arkadiusza Bojczuka, pierwotną figurą umieszczoną w kapliczce, jest figura Chrystusa Frasobliwego.
– Obecna rzeźba, to również ten sam wizerunek, z tym, iż jest to figura wtórna, ludowa – podkreśla Bojczuk. – Oryginalna figura też bardzo zniszczona, została wiele lat temu przeniesiona do kościoła parafialnego i w tej chwili jest ona poddawana pracom konserwatorskim. Po pracach konserwatorskich zostanie ona wyeksponowana w kościele w Podedwórzu.
To symbol i historia.
– Ja nie pamiętam odkąd ona jest i kto ją postawił, czy to jest święty Jan, jak nazywają – mówią mieszkanki Radzynia Podlaskiego. – Ona jest remontowana, bo by się rozpadła już do tej pory. To ona jest chyba z 1664 rok. Tu gdzie te budynki stoją, to kiedyś tu był cmentarz. Ja to wiem z opowiadań mojej babci – to była główna prawdopodobnie brama wyjściowa ta kapliczka św. Jana. To symbol, historia.
Strzeże i wita podróżnych
– Rzeczywiście mieszkańcy się bardzo interesują i trzymają kciuki. Takim bardzo newralgicznym momentem było przeniesienie dźwigiem tej kapliczki właśnie na nowe miejsce. Wszyscy tutaj drżeliśmy z niepokoju czy aby się nie rozsypie, czy na pewno została dobrze zabezpieczona, ale udało się. Myślę iż już przez kolejne 400 lat albo i dłużej nikt tego nie będzie robił, a ona pozostanie na tym miejscu na środku ronda i będzie strzegła podróżnych przejeżdżających przez gminę Podedwórze.
To jest rzadkość, żeby kapliczki znajdowały się na środku ronda.
– Tak, przeważnie kapliczki były na rozstaju dróg, były w takich miejscach na początkach i końcach wsi. Natomiast tutaj w wyniku kolejnych przekształceń przez wieki, no powstała droga, która zniekształciła też dawny układ miejscowości – dodaje Bojczuk.
Kapliczki są nośnikiem pamięci
– Pokazują nam jak żyły, gdzie żyły dawne wiejskie społeczności – mówi etnolog, Agnieszka Mikszta. – Są takim wyrazem ich poczucia przynależności do konkretnego wyznania. Często są jakimś świadectwem wydarzeń, czyli na przykład relokacji wsi albo epidemii, albo pożaru na przykład i wtedy często ta wieś była przenoszona w inne miejsce i stawiana była kapliczka. Ona miała mieć też taki troszeczkę charakter magiczny, zabezpieczając to wieś, a oprócz tego, iż jest to oczywiście wyraz jakiejś religijności.
Kapliczka w Podedwórzu, dość niedawno, bo w 2022 roku, została wpisana do rejestru zabytków.
Dodajmy, iż na prace konserwatorskie i restauratorskie pozyskano środki w ramach Polskiego Ładu. Z kolei przygotowanie niezbędnej dokumentacji sfinansował jeden z banków.
MaT / opr. AKos
Fot. Małgorzata Tymicka
