Wysyłasz pieniądze dziecku na mieszkanie? Pożyczasz bratu „do pierwszego”? Uważaj na tytuł przelewu. Skarbówka poluje na niezgłoszone przepływy w rodzinie

Wielu z nas żyje w przekonaniu, iż pieniądze krążące wewnątrz najbliższej rodziny to nasza prywatna sprawa, do której państwu nic do tego. To niebezpieczna iluzja. W dobie cyfrowego nadzoru, każdy większy przelew między kontami rodziców, dzieci czy małżonków zostawia trwały ślad. Wystarczy drobne niedopatrzenie, przekroczenie terminu o jeden dzień lub niefortunny tytuł przelewu („pożyczka” zamiast „darowizna”), by narazić się na gigantyczne kary. Urzędy Skarbowe coraz częściej wzywają podatników do wyjaśnienia źródeł finansowania zakupów, a brak jednego formularza może oznaczać konieczność oddania fiskusowi choćby 20% kwoty, a w skrajnych przypadkach – aż 75% „karnego domiaru”.

Zdjęcie poglądowe. Fot. Warszawa w Pigułce

Mechanizm wpadki jest zwykle prozaiczny. Kupujesz mieszkanie lub samochód. Urząd Skarbowy widzi ten zakup (akty notarialne i rejestracja pojazdów trafiają do systemu automatycznie). System porównuje Twój wydatek z Twoimi oficjalnymi dochodami z PIT. jeżeli zarabiasz średnią krajową, a kupiłeś mieszkanie za gotówkę dzięki pomocy rodziców – algorytm zapala czerwoną lampkę. Wtedy pojawia się pytanie: „Skąd miał pan na to środki?”. jeżeli odpowiesz zgodnie z prawdą: „Dostałem od taty”, a nie zgłosiłeś tego w terminie, wpadasz w pułapkę podatkową.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

Mit „zerowego podatku”. Termin to świętość

To prawda, iż w Polsce obowiązuje całkowite zwolnienie z podatku od spadków i darowizn dla tzw. grupy zerowej (małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo). Ale to zwolnienie nie działa „z automatu”. Jest ono obwarowane twardym warunkiem formalnym, o którym tysiące Polaków zapomina.

Aby uniknąć podatku, musisz zgłosić otrzymanie darowizny (powyżej kwoty wolnej, która w tej chwili wynosi 36 120 zł od jednej osoby w ciągu 5 lat) do Urzędu Skarbowego na druku SD-Z2. Masz na to nieprzekraczalny termin 6 miesięcy od dnia otrzymania przelewu. jeżeli spóźnisz się choćby o dobę, zwolnienie przepada bezpowrotnie.

Wtedy, zamiast 0%, zapłacisz podatek na zasadach ogólnych (nawet do kilkunastu procent). Ale to wersja łagodna. jeżeli faktu darowizny nie zgłosisz wcale, a wyjdzie on na jaw dopiero podczas kontroli skarbowej (np. gdy urzędnik zapyta, skąd masz nowe auto), fiskus nałoży tzw. sankcyjną stawkę podatku w wysokości 20%. Przy darowiźnie rzędu 200 000 zł na mieszkanie, oznacza to stratę 40 000 zł tylko za brak jednego papierka.

„Pożyczka” czy „Darowizna”? Słowa kosztują

Jeszcze groźniejsza jest pułapka językowa w tytułach przelewów. Często przelewamy pieniądze rodzeństwu, wpisując w tytule „pożyczka”, choć w rzeczywistości nie oczekujemy zwrotu, albo odwrotnie – wpisujemy „na prezent”, choć to pożyczka.

• Darowizna: Bezzwrotne przekazanie majątku. W grupie zerowej (najbliższa rodzina) bez podatku (przy zgłoszeniu SD-Z2).
• Pożyczka: Umowa, w której pieniądze trzeba zwrócić. Pożyczki w rodzinie również mogą być zwolnione z podatku, ALE wymagają złożenia deklaracji PCC-3 w ciągu zaledwie 14 dni od zawarcia umowy.

Tu dochodzi do dramatów. Brat pożycza siostrze 50 tys. zł. Ona nie zgłasza tego do US (bo to rodzina!). Po roku kontrola. Urzędnik widzi przelew „pożyczka”. Pyta o druk PCC-3. Nie ma? W takim razie należny jest podatek od czynności cywilnoprawnych (0,5%) plus odsetki za zwłokę. jeżeli jednak powołasz się na pożyczkę dopiero w trakcie kontroli, by wytłumaczyć „nieujawnione dochody”, stawka karna PCC rośnie do 20%.

Gotówka do ręki? Prosta droga do katastrofy

Wielu rodziców, chcąc pomóc dzieciom, wręcza im gotówkę „do ręki”, by uniknąć śladów na koncie. Paradoksalnie, to najgorsze, co można zrobić. Warunkiem zwolnienia podatkowego dla najbliższej rodziny jest bowiem udokumentowanie przekazania środków przelewem bankowym lub przekazem pocztowym.

Jeśli babcia da wnuczkowi 50 000 zł w kopercie na wesele, a wnuczek wpłaci to na swoje konto lub kupi za to działkę – w świetle prawa podatkowego nie ma prawa do zwolnienia. Nie ma dowodu przepływu (wyciągu bankowego od darczyńcy). W takiej sytuacji, choćby przy złożeniu druku SD-Z2, urzędnik może zakwestionować zwolnienie i naliczyć podatek. Gotówka w relacjach z fiskusem to dziś ryzyko.

Konto wspólne małżonków a darowizna

Ciekawy problem pojawia się przy rozdzielności majątkowej. jeżeli małżonkowie mają rozdzielność, a mąż przeleje żonie dużą kwotę „na życie” lub „na waciki”, a nie zostanie to odpowiednio udokumentowane, nadgorliwy urzędnik może uznać to za darowiznę podlegającą zgłoszeniu. Choć orzecznictwo w sprawach „drobnych” jest po stronie podatników, przy dużych transferach (np. na zakup nieruchomości na wyłączność jednego z małżonków) sprawa staje się śliska.

Fiskus w 2025 roku działa jak wielki system naczyń połączonych. Dane z banków, notariuszy i wydziałów komunikacji spływają do jednego „leja”. Twoim zadaniem nie jest ukrywanie majątku, bo to dziś niemożliwe, ale dbanie o formalności, które pozwalają legalnie nie płacić podatku. W przypadku rodziny, jeden formularz wysłany przez internet może uratować oszczędności życia.