Niewidzialni pasażerowie Krakowa. Naukowcy zbadali mikroby w tramwajach i na przystankach

Co wspólnego mają kasowniki, ławki na przystankach i poręcze w tramwajach z lasem deszczowym? Zaskakująco wiele – przynajmniej pod względem różnorodności biologicznej. W ramach międzynarodowego projektu MetaSUB, Kraków już po raz kolejny bierze udział w globalnym badaniu mikroorganizmów obecnych w przestrzeni transportu publicznego.

23 czerwca Kraków ponownie wziął udział w międzynarodowym projekcie Global City Sampling Day (gCSD), będącym częścią konsorcjum MetaSUB. Przeszkoleni wolontariusze zbierali próbki mikroorganizmów z powierzchni tramwajów, przystanków oraz otaczającej przestrzeni publicznej, a także – przy użyciu specjalistycznego sprzętu – próbki powietrza w tunelach w pobliżu Dworca Głównego.

– „Celem projektu MetaSUB jest stworzenie molekularnego portretu miast. Poprzez badania nad mikrobiologicznymi społecznościami w przestrzeni miejskiej projekt dąży do lepszego zrozumienia: niewidzialnych ekosystemów, które nas otaczają, ich wpływu na zdrowie i dobrostan ludzi oraz potencjału danych mikrobiologicznych w planowaniu miast, zdrowiu publicznym” – czytamy w oficjalnym opisie przedsięwzięcia.

Kraków uczestniczy w projekcie od 2020 roku. W poprzednich latach próbki pobierano m.in. z linii tramwajowych 52, 50 i 14. Tegoroczna edycja odbyła się w pierwszą niedzielę po letnim przesileniu – zgodnie z kalendarzem gCSD, który każdego roku zakłada zbiórkę próbek w okolicach 21 czerwca.

Lokalnym koordynatorem projektu jest dr hab. inż. Paweł Łabaj, prof. UJ, z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pełni on również funkcję krajowego koordynatora MetaSUB i współzałożyciela MetaSUB Europe.

Po zakończeniu tegorocznej akcji zapowiedziano publiczne udostępnienie pierwszej w historii Krakowa mapy mikrobiomu miasta, opracowanej na podstawie analizy próbek zebranych w 2023 roku. Mapa zostanie opublikowana za pośrednictwem Miejskiego Systemu Informacji Przestrzennej.

Jak podkreślają organizatorzy, projekt nie byłby możliwy bez wsparcia Referatu ds. Współpracy z Krakowskim Ośrodkiem Naukowo-Akademickim Urzędu Miasta Krakowa, a także Zarządu Transportu Publicznego, Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego oraz Straży Miejskiej. Za część miejską projektu odpowiada zespół Pawła Schmidta z Urzędu Miasta Krakowa.

MetaSUB (Metagenomics and Metadesign of Subways and Urban Biomes) to globalne i interdyscyplinarne konsorcjum, które bada mikrobiologiczne aspekty środowiska miejskiego. Projekt zainicjowano w Nowym Jorku, a dziś obejmuje on dziesiątki miast na całym świecie.

Zebrane w Krakowie próbki zostaną przeanalizowane w laboratoriach MCB UJ, a wyniki zasilą globalną bazę danych miejskiego mikrobiomu. Celem jest nie tylko zrozumienie obecności mikroorganizmów w przestrzeni publicznej, ale także ich potencjalnego wpływu na zdrowie mieszkańców oraz środowisko.