9 godzin temu
W obliczu narastających problemów z dostępnością wody oraz coraz częstszych okresów suszy, zbieranie deszczówki staje się nie tylko ekologicznym nawykiem, ale również inwestycją wspieraną finansowo przez samorządy w całej Polsce.
Fot. Warszawa w Pigułce
Choć ogólnokrajowy program „Moja Woda” dobiegł końca, mieszkańcy wielu polskich miast i gmin mogą liczyć na znaczące wsparcie finansowe przy instalacji systemów zbierania i wykorzystania wody deszczowej. Dotacje sięgające choćby 10 tysięcy złotych stanowią doskonałą okazję do wprowadzenia ekologicznych rozwiązań przy jednoczesnym obniżeniu kosztów utrzymania domu czy ogrodu.
Program „Moja Woda”, zainicjowany w 2020 roku przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, był pierwszą ogólnopolską inicjatywą wspierającą przydomową retencję na tak dużą skalę. W trakcie dwóch pierwszych edycji rozdysponowano imponującą kwotę 236 milionów złotych, co przełożyło się na budowę ponad 67,6 tysięcy systemów retencyjnych w całym kraju.
Dzięki temu polskie gospodarstwa domowe zyskały możliwość gromadzenia ponad 2,5 miliona metrów sześciennych wody deszczowej rocznie. Ta woda, zamiast odpływać bezpowrotnie do kanalizacji, znalazła praktyczne zastosowanie w podlewaniu ogrodów, spłukiwaniu toalet czy pracach porządkowych.
Trzecia edycja programu przyniosła jeszcze korzystniejsze warunki – limit wsparcia wynosił 6 tysięcy złotych i pokrywał do 80 procent kosztów kwalifikowanych inwestycji. Niestety, jak informuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, kontynuacja programu w roku 2025 nie jest przewidziana. Istnieje jednak szansa na rozdysponowanie niewykorzystanych środków z wcześniejszych edycji, co może otworzyć furtkę dla spóźnionych inwestorów.
W odpowiedzi na wygaszanie centralnego programu, ciężar wspierania małej retencji przejęły samorządy lokalne. To właśnie gminy i miasta stają się w tej chwili głównym źródłem finansowania dla osób chcących gromadzić i wykorzystywać deszczówkę. Co szczególnie istotne, lokalne programy często oferują wsparcie bardziej dostosowane do specyficznych potrzeb mieszkańców danego regionu oraz uwarunkowań klimatycznych i hydrologicznych charakterystycznych dla określonych terenów.
Warszawa, jako stolica i jedno z największych polskich miast, wprowadziła rozbudowany program pod nazwą „Warszawa chwyta wodę”. W ramach tej inicjatywy mieszkańcy stolicy mogą otrzymać dofinansowanie pokrywające do 80 procent kosztów instalacji systemów zbierania deszczówki. Dla osób fizycznych maksymalna kwota wsparcia wynosi 4 tysiące złotych, natomiast wspólnoty mieszkaniowe i przedsiębiorcy mogą liczyć choćby na 10 tysięcy złotych dotacji.
Program obejmuje szeroki zakres inwestycji: od naziemnych i podziemnych zbiorników, przez skrzynki rozsączające, aż po studnie chłonne. Warto jednak pamiętać o kluczowym warunku – prace związane z montażem systemu można rozpocząć dopiero po podpisaniu umowy z urzędem, co gwarantuje otrzymanie wsparcia finansowego.
Również Wrocław intensywnie wspiera mieszkańców w zakresie małej retencji. Od kwietnia 2025 roku w ramach programu „Złap Deszcz” miasto oferuje 80-procentowy zwrot kosztów inwestycji. Standardowy limit dla pojedynczych gospodarstw domowych wynosi 5 tysięcy złotych, jednak w przypadku instalacji podziemnego zbiornika o pojemności co najmniej 5000 litrów, maksymalna kwota dotacji wzrasta do 8 tysięcy złotych. To znaczące wsparcie, które może pokryć większość wydatków związanych z profesjonalnym systemem retencji.
Także miasta Pomorza nie pozostają w tyle, jeżeli chodzi o finansowanie ekologicznych rozwiązań wodnych. Gdańsk prowadzi ciągły nabór wniosków o dofinansowanie systemów zbierania deszczówki, oferując zwrot 70 procent poniesionych kosztów, z limitem 4 tysięcy złotych dla gospodarstw domowych. Z kolei w Gdyni mieszkańcy mogą ubiegać się o jeszcze wyższe wsparcie – refundacja sięga tam 80 procent, a maksymalna kwota dotacji to imponujące 10 tysięcy złotych. Ta szczodrość trójmiejskich samorządów nie jest przypadkowa – nadbałtyckie regiony szczególnie odczuwają skutki zmian klimatycznych, zarówno w postaci intensywnych opadów, jak i przedłużających się okresów suszy.
Niezależnie od lokalizacji, warunki przyznania dotacji są zwykle podobne we wszystkich programach samorządowych. Instalacja musi pozostać sprawna i być wykorzystywana zgodnie z przeznaczeniem przez minimum trzy lata od momentu otrzymania dofinansowania. Rozliczenie dotacji wymaga przedstawienia faktur datowanych po podpisaniu umowy z urzędem miasta czy gminy, co potwierdza, iż inwestycja została zrealizowana zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. W wielu programach o przyznaniu środków decyduje kolejność składania kompletnych wniosków, dlatego warto przygotować dokumentację z odpowiednim wyprzedzeniem i złożyć ją możliwie gwałtownie po ogłoszeniu naboru.
Dla osób zastanawiających się, jakie rozwiązanie będzie najodpowiedniejsze dla ich nieruchomości, warto przybliżyć dostępne opcje zbierania deszczówki. Najprostszym i zarazem najtańszym rozwiązaniem dla właścicieli domów jednorodzinnych jest montaż łapacza na rurze spustowej i skierowanie wody do naziemnego zbiornika. Kompletny zestaw, na który składa się łapacz, filtr, rura i dekoracyjna beczka o pojemności od 200 do 500 litrów, można nabyć już za 1000-1500 złotych. System taki napełnia się automatycznie podczas każdego większego deszczu, dostarczając wodę idealną do podlewania ogrodu, mycia samochodu czy innych prac gospodarczych.
W przypadku budynków o większych powierzchniach dachowych, szczególnie tych przekraczających 120 metrów kwadratowych, bardziej opłacalnym rozwiązaniem staje się montaż podziemnych zbiorników o pojemności od 3000 do 8000 litrów. Koszt takiej instalacji, włączając w to wykonanie wykopu oraz montaż pompy zatapialnej, zwykle mieści się w przedziale od 3000 do 8000 złotych. Podziemne zbiorniki mają kilka istotnych zalet – nie zajmują cennej przestrzeni w ogrodzie, są niewidoczne, a woda w nich przechowywana nie nagrzewa się latem i nie zamarza zimą, co wydłuża żywotność całego systemu.
Na działkach, gdzie nie ma tradycyjnych rynien lub dominuje duża powierzchnia biologicznie czynna, doskonałym rozwiązaniem są ogrody deszczowe, muldy chłonne oraz podziemne skrzynki infiltracyjne. Te ostatnie cieszą się rosnącą popularnością – gotowe zestawy skrzynek rozsączających o objętości 1 metra sześciennego, wraz z geowłókniną i kompletem rur, można nabyć za około 1000-2500 złotych. Systemy te nie tylko gromadzą wodę na bieżące potrzeby, ale również przyczyniają się do zwiększenia poziomu wód gruntowych, co jest niezwykle istotne w obliczu postępującej suszy hydrologicznej.
W ogrodach bez dostępu do odpływu ciekawą alternatywą są dekoracyjne donice z podwójnym dnem, które potrafią zatrzymać od 30 do 40 litrów wody po każdej ulewie. Rozwiązanie to łączy funkcję estetyczną z praktycznym wykorzystaniem deszczówki – rośliny posadzone w takich donicach pobierają zgromadzoną wodę stopniowo, co zmniejsza częstotliwość podlewania, a jednocześnie zapobiega przelaniu i gnicia korzeni.
Co szczególnie istotne, możliwości zbierania deszczówki nie są zarezerwowane wyłącznie dla właścicieli domów jednorodzinnych. Także mieszkańcy budynków wielorodzinnych mogą wprowadzić rozwiązania pozwalające na wykorzystanie wody opadowej, szczególnie tam, gdzie balkony wyposażono w odpływy. Na balkonach i loggiach doskonale sprawdzają się pionowe zbiorniki modułowe o pojemności od 80 do 200 litrów oraz elastyczne worki retencyjne, które po opróżnieniu można złożyć do niewielkich rozmiarów, co jest istotne przy ograniczonej przestrzeni. Koszt takich instalacji jest stosunkowo niski – waha się od 150 do 600 złotych, co czyni je dostępnymi dla niemal każdego mieszkańca miasta.
Decydując się na instalację systemu zbierania deszczówki w budynku wielorodzinnym, należy jednak pamiętać o pewnych ograniczeniach. Większość wspólnot mieszkaniowych wymaga, aby konstrukcje nie wystawały poza linię balustrady i nie przekraczały dopuszczalnego obciążenia stropu, które zwykle wynosi do 300 kilogramów. Warto również skonsultować planowaną inwestycję z administracją budynku, co pozwoli uniknąć potencjalnych konfliktów i problemów w przyszłości.
Zbieranie i wykorzystywanie deszczówki przynosi liczne korzyści, wykraczające daleko poza aspekt finansowy. Przede wszystkim przyczynia się do ochrony zasobów wody pitnej, która staje się coraz cenniejszym dobrem w obliczu zmian klimatycznych. Ponadto, zatrzymywanie wody opadowej na miejscu zmniejsza obciążenie systemów kanalizacyjnych podczas intensywnych opadów, co może zapobiegać lokalnym podtopieniom i powodziom. Woda deszczowa, jako naturalna i pozbawiona chloru, jest również znacznie lepszym wyborem dla roślin niż woda z kranu.
Z perspektywy ekonomicznej, inwestycja w system zbierania deszczówki może przynieść wymierne oszczędności na rachunkach za wodę, szczególnie w gospodarstwach z dużym ogrodem. Co więcej, dzięki dostępnym dotacjom samorządowym, okres zwrotu takiej inwestycji znacząco się skraca, a w niektórych przypadkach może wynosić zaledwie kilka lat.
W obliczu wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi, samorządy coraz częściej dostrzegają znaczenie małej retencji i aktywnie wspierają mieszkańców w realizacji tego typu inwestycji. Programy dotacji na zbieranie deszczówki to nie tylko wsparcie dla indywidualnych gospodarstw domowych, ale także element szerszej strategii adaptacji miast do nowych warunków klimatycznych. Każdy zbiornik na deszczówkę, każdy ogród deszczowy czy skrzynka rozsączająca to mały krok w kierunku bardziej zrównoważonego gospodarowania wodą i budowania odporności lokalnych społeczności na ekstremalne zjawiska pogodowe.
Dla osób zainteresowanych skorzystaniem z dostępnych programów dotacji, najlepszym pierwszym krokiem będzie kontakt z urzędem miasta lub gminy, gdzie można uzyskać szczegółowe informacje o aktualnych programach wsparcia, terminach naboru wniosków oraz wymaganych dokumentach. Warto również rozważyć konsultację z profesjonalistami specjalizującymi się w systemach małej retencji, którzy pomogą dobrać rozwiązanie najlepiej odpowiadające indywidualnym potrzebom i możliwościom danej nieruchomości.
Zbieranie deszczówki to inwestycja w przyszłość – nie tylko własną, ale również przyszłych pokoleń. Przy wsparciu finansowym oferowanym przez samorządy, staje się ona dostępna dla coraz szerszego grona mieszkańców, przyczyniając się do budowania bardziej zrównoważonych i odpornych na zmiany klimatu społeczności lokalnych.
